ağız

Ayrıca bakınız: Ağız

Haftanın sözcüğü – 2007, 28. hafta

Türkçe

Söyleniş

IPA^(anahtar): /ɑ.ˈ‿ɯz/, [ɑˈɯz]

Heceleme: a‧ğız

Köken

Osmanlı Türkçesi آغیز‎

Ad

ağız (belirtme hâli ağzı, çoğulu ağızlar) -zı

Vikipedi

ağız hakkında Türkçe Vikipedi'de ansiklopedik bilgi bulabilirsiniz.

(anatomi): Bir insanın ağzı

1. birkaç yolun birbirine kavuştuğu yer
2. çıkış yeri

   Şimdi tünelin ağzında değilim artık. - A. Ağaoğlu

3. kapların veya içi boş şeylerin açık tarafı

   Ağızları kopmuş bir çay takımının arasına gizlenmiş, koyu renkli bir cildi oradan alarak bana uzattı. - H. R. Gürpınar

4. kesici âletlerin keskin tarafı
5. uç, kenar

   Topun ağzında; uçurumun ağzında.

6. üslup, ifade şekli

   Ertesi günü bâzı gazeteler bu haberin bir noktasını yarı resmî bir ağızla tekzip ettiler. - T. Buğra

7. (anatomi) yüzde, avurtlarla iki çene arasında, ses çıkarmaya, soluk alıp vermeye ve gıdaların içine almaya yarayan boşluk
8. bu boşluğun dudakları çevrelediği bölümü

   Küçük bir ağız.

9. (biyoloji, yiyecekler) ağan, ağız sütü
10. (coğrafya) bir akarsuyun denize veya göle döküldüğü yer

    Çay ağzı.

11. (coğrafya) liman, koy, körfez, yol v.s. yerlerin açık tarafı

    Körfezin ağzı.

12. (dil bilimi) aynı dil içinde ses, şekil, söz dizimi ve anlamca farklılıklar gösterebilen, belli yerleşim bölgelerine veya sınıflara has olan konuşma dili

    Anlaşılmaz, garip köylü ağızlarıyla konuşuluyordu. - S. F. Abasıyanık

13. (mecaz) birini yanıltmak, kandırmak amacıyla dolambaçlı birtakım sözler söyleme özelliği
14. (müzik) bir bölge melodilerinde görülen özelliklerin tamamı

Çekimleme

ağız adının çekimi

		tekil	çoğul
yalın		ağız	ağızlar
belirtme		ağzı	ağızları
yönelme		ağza	ağızlara
bulunma		ağızda	ağızlarda
ayrılma		ağızdan	ağızlardan
tamlayan		ağzın	ağızların
iyelik
		tekil	çoğul
1. tekil	yalın	ağzım	ağızlarım
	belirtme	ağzımı	ağızlarımı
	yönelme	ağzıma	ağızlarıma
	bulunma	ağzımda	ağızlarımda
	ayrılma	ağzımdan	ağızlarımdan
	tamlayan	ağzımın	ağızlarımın
2. tekil	yalın	ağzın	ağızların
	belirtme	ağzını	ağızlarını
	yönelme	ağzına	ağızlarına
	bulunma	ağzında	ağızlarında
	ayrılma	ağzından	ağızlarından
	tamlayan	ağzının	ağızlarının
3. tekil	yalın	ağzı	ağızları
	belirtme	ağzını	ağızlarını
	yönelme	ağzına	ağızlarına
	bulunma	ağzında	ağızlarında
	ayrılma	ağzından	ağızlarından
	tamlayan	ağzının	ağızlarının
1. çoğul	yalın	ağzımız	ağızlarımız
	belirtme	ağzımızı	ağızlarımızı
	yönelme	ağzımıza	ağızlarımıza
	bulunma	ağzımızda	ağızlarımızda
	ayrılma	ağzımızdan	ağızlarımızdan
	tamlayan	ağzımızın	ağızlarımızın
2. çoğul	yalın	ağzınız	ağızlarınız
	belirtme	ağzınızı	ağızlarınızı
	yönelme	ağzınıza	ağızlarınıza
	bulunma	ağzınızda	ağızlarınızda
	ayrılma	ağzınızdan	ağızlarınızdan
	tamlayan	ağzınızın	ağızlarınızın
3. çoğul	yalın	ağzı ağızları
	belirtme	ağzını ağızlarını
	yönelme	ağzına ağızlarına
	bulunma	ağzında ağızlarında
	ayrılma	ağzından ağızlarından
	tamlayan	ağzının ağızlarının

Eş anlamlılar

• (bir akarsuyun denize veya göle döküldüğü yer): kavşak, munsap
• (birkaç yolun birbirine kavuştuğu yer): kavşak
• (dil bilimi): lehçe, şive

Deyimler

ağız açıklığı, ağız açmak, ağız açmamak, ağız açtırmamak, ağız ağıza, ağız alışkanlığı, ağız anatomisi, ağız aramak, ağız bağı, ağız bakım suyu, ağız birliği, ağız birliği etmek, ağız boşluğu, ağız bölümü, ağız burun birbirine karışmak, ağız çevresi, ağız dalaşı, ağız değişikliği, ağız değiştirmek, ağız dil vermemek, ağız dolusu, ağız etmek, ağız gevşekliği, ağız hijyeni, ağız kâhyası, ağız kalabalığı, ağız kavafı, ağız kavgası, ağız kokusu, ağız kopuzu, ağız kullanmak, ağız kuşağı, ağız nişanı, ağız şakası, ağız satmak, ağız şakası, ağız sütü, ağız tadı, ağız tadı kurabiyesi, ağız tamburası çalmak, ağız tıkamak, ağız ünlüsü, ağız yapmak, ağız yaymak, ağız yoklamak, ağız yoluyla, ağzına almak, ağızda dağılmak, ağızda sakız gibi çiğnemek, ağızlara sakız olmak, ağza alınmayacak, ağza alınmaz, ağza almamak, ağza düşmek, ağza koymak, ağzı çiriş çanağına dönmek, ağzı dili bağlanmak, ağzı dili kurumak, ağzı dili tutulmak, ağzı dolu dolu konuşmak, ağzı kulaklarına varmak, ağzı kurumak, ağzı laf yapmak, ağzı lakırtı yapmak, ağzı olan konuşuyor, ağzı oynamak, ağzı sulanmak, ağzı süt kokmak, ağzı teneke kaplı, ağzı var dili yok, ağzı varmamak, ağzı yanmak, ağzına acı biber çalmak, ağzına acı biber sürmek, ağzına almak, ağzına almamak, ağzına atmak, ağzına bakakalmak, ağzına baktırmak, ağzına biber çalmak, ağzına biber sürmek, ağzına bir kemik atmak, ağzına bir parmak bal çalmak, ağzına bir şey koymamak, ağzına burnuna bulaştırmak, ağzına çöp koymamak, ağzına düşmek, ağzına etmek, ağzına geleni söylemek, ağzına gem vurmak, ağzına kadar, ağzına kilit takmak, ağzına kilit vurmak, ağzına kira istemek, ağzına layık, ağzına lokma koymamak, ağzına sağlık, ağzına sakız olmak, ağzına sürmemek, ağzına takılmak, ağzına tıkmak, ağzına tükürmek, ağzına verilmesini beklemek, ağzına verilmesini istemek, ağzına volta almak, ağzına yakışmamak, ağzına yüzüne bulaştırmak, ağzında bakla ıslanmamak, ağzında büyümek, ağzında çalkalanmak, ağzında gevelemek, ağzında yaş kalmamak, ağzından baklayı çıkarmak, ağzından bal akmak, ağzından burnundan getirmek, ağzından çıkanı kulağı duymamak, ağzından çıkmak, ağzından çıt çıkmamak, ağzından dirhemle çıkmak, ağzından dökülmek, ağzından düşmemek, ağzından düşürmemek, ağzından girip burnundan çıkmak, ağzından kaçırmak, ağzından kapmak, ağzından laf almak, ağzından lakırtı almak, ağzından lokmasını almak, ağzını açıp gözünü yummak, ağzını açmak, ağzını açmamak, ağzını aramak, ağzını bıçak açmamak, ağzını bırakıp bir tarafıyla gülmek, ağzını bırakıp kıçıyla, ağzını bozmak, ağzını burnunu çarşamba çanağına çevirmek, ağzını burnunu çarşamba pazarına çevirmek, ağzını burnunu dağıtmak, ağzını dilini bağlamak, ağzını havaya açmak, ağzını kapamak, ağzını kilitlemek, ağzını kiraya vermek, ağzını koklamak, ağzını kullanmak, ağzını mühürlemek, ağzını öpeyim, ağzını pek tutmak, ağzını poyraza açmak, ağzını satmak, ağzını seveyim, ağzını sıkı tutmak, ağzını tıkamak, ağzını toplamak, ağzını tutmak, ağzını yoklamak, ağzının içi yangın yerine dönmek, ağzının içine bakmak, ağzının içine baktırmak, ağzının içine girmek, ağzının kalıbı olmamak, ağzının kaşığı olmamak, ağzının kokusunu çekmek, ağzının lokması olmamak, ağzının mührü ile, ağzının ölçüsünü almak, ağzının ölçüsünü vermek, ağzının payını almak, ağzının payını vermek, ağzının perhizi yok, ağzının suyu akmak, ağzıyla içmesini bilmek, ağzıyla kuş tutsa, küçük bir ağız, yüreği ağzında

Sözcük birliktelikleri

ağız

ağız tadı, ağız tatsızlığı, ağız tüfeği, ağız tütünü, ağız ünlüsü, ağız ünsüzü, ağızdan ağıza, ağzı açık, ağzı bir, ağzı bozuk, ağzı büyük, ağzı gevşek, ağzı havada, ağzı kalabalık, ağzı kara, ağzı kenetli, ağzı kilitli, ağzı kulaklarında, ağzı pek, ağzı pis, ağzı sıkı, aslan ağzı, bayramlık ağız, çatal ağız, dört yol ağzı, düşman ağzı, esnaf ağzı, halk ağzı, ilk ağızda, kapı ağzı, kaynana ağzı, kol ağzı, külhanbeyi ağzı, küllük ağzı, mide ağzı, şoför ağzı, taşra ağzı, tezgâhtar ağzı, yanardağ ağzı, yarım ağız, yol ağzı

Türetilmiş kavramlar

• açıkağız, ağızotu, aslanağzı, kurtağzı, sarıağız, tavşanağzı, yavruağzı
• ağızca, ağızcı, ağızcık, ağızken, ağızla, ağızlı, ağızsa, ağızsız

Çeviriler

anatomi

• Afrikanca: mond (af)
• Almanca: Maul (de) n (hakaret olarak, hayvan), Mund (de) e
• Arapça: فَمّ‎ (ar) e (femm),
• Arnavutça: gojë (sq)
• Asturyasça: boca (ast)
• Aymaraca: laka (ay)
• Azerice: ağiz (az)
• Baskça: aho (eu)
• Bretonca: genou (br)
• Bulgarca: уста (bg) (usta)
• Calo dili: retuñí, rotuñí
• Çekçe: pusa (cs), tlama (cs), ústa (cs), nářečí (cs)
• Çince: 口 (zh), 嘴巴 (zh)
• Danca: mund (da)
• Endonezce: mulut (id)
• Eski Türkçe: aguj‎ (otk) (aguj)
• Esperanto dili: buŝo (eo)
• Estonca: suu (et)
• Evenki dili: амӈа (amŋa)
• Faroe dili: munnur (fo)
• Farsça: دهان‎ (fa)
• Felemenkçe: mond (nl)
• Fince: suu (fi)
• Fransızca: bouche (fr)
• Gagavuzca: aaz (gag)
• Galce: ceg (cy), genau (cy), safn (cy)
• Galiçyaca: boca (gl)
• Gucaratça: મુખ (gu) (mukh)
• Hausaca: baki (ha)
• Hırvatça: usta
• Hintçe: मुंह (hi) (munh)
• İbranice: פה‎ (he)
• İdo dili: boko (io)
• İngilizce: mouth (en)
• İnguşça: баге (inh) (bage)
• İrlandaca: béal (ga)
• İskoçça: beul (gd)
• İspanyolca: boca (es)
• İsveççe: mun (sv)
• İtalyanca: bocca (it)
• Japonca: 口 (ja)
• Karaçay-Balkarca: avuz (krc)
• Katalanca: boca (ca), dialecte (ca)
• Kazakça: авез (kk) (avez)
• Keçuva dili: simi (qu)
• Kırgızca: ооз (ky) (ooz)
• Kırım Tatarcası: avız (crh)
• Korece: 입 (ko) (ip)
• Kürtçe: dev (ku)
• Latince: os (la)
• Lehçe: usta (pl)
• Letonca: mute (lv)
• Limburgca: móndj (li)
• Lingala: monoko (ln)
• Litvanca: burna (lt)
• Lüksemburgca: Mond (lb)
• Macarca: száj (hu)
• Magindanao dili: ngali
• Makedonca: уста (mk) (usta)
• Malayca: mulut (ms)
• Malgaşça: vava (mg)
• Maltaca: ħalq (mt)
• Maorice: kuuaha (mi)
• Marathi dili: मुख (mr) (mukh)
• Mari dili: умша (mhr) (umša)
• Moğolca: ам (mn) (am)
• Nahuatl dili: anahuac (nah)
• Norveççe: muun (no)
• Oksitanca: gola (oc)
• Osmanlı Türkçesi: آغیز‎ (ota)
• Özbekçe: оғиз (uz)
• Portekizce: boca (pt)
• Rapanui dili: haha (rap)
• Romanşça: bucca (rm)
• Rumence: gură (ro)
• Rusça: рот (ru) (rot)
• Samoaca: gutu (sm)
• Sanskritçe: वदन (sa) (vadana)
• Savahili dili: kinywa (sw)
• Sırpça: уста (sh)
• Sicilyaca: bucca (scn)
• Slovakça: ústa (sk), nárečie (sk)
• Slovence: usta (sl), narečje (sl)
• Şorca: aas
• Tagalogca: bibig (tl)
• Tatarca: avız (tt)
• Tayca: ปาก (th) (bpàak)
• Türkmence: agyz (tk), ağyz (tk),
• Ukraynaca: рот (uk) (rot)
• Uygurca: ئېغىز‎ (ug) (ëghiz)
• Vepsice: su (vep)
• Volapük dili: mud (vo)
• Xhosa dili: ulwimi lwesizana (xh)
• Yahudi İspanyolcası: boka (lad)
• Yakutça: айах (sah) (ayax)
• Yunanca: στόμα (el) (stóma)
• Zuluca: ulimi lwesigodi (zu)

Çeviriler

biyoloji

• Estonca: ternespiim (et), ternes (et)
• Fince: ensimaito (fi), ternimaito (fi)
• Fransızca: colostrum (fr) e
• İsveççe: råmjölk (sv)

dil bilimi

• Almanca: Dialekt (de) e, Mundart (de) d
• Arapça: لُغَةٌ مَحَلِّيَشةٌ‎ (ar) d (luġatün maḥalliyeşetün)
• Arnavutça: dialekt (sq)
• Asturyasça: boca (ast)
• Aymaraca: laka (ay)
• Azerice: dialekt (az), ləhcə (az), şivə (az)
• Baskça: dialekto (eu)
• Bretonca: genou (br)
• Bulgarca: диалект (bg) (dialekt)
• Calo dili: muí
• Çekçe: dialekt (cs)
• Çince: 嘴巴 (zh)
• Danca: dialekt (da)
• Eski Türkçe: aguj‎ (otk) (aguj)
• Estonca: dialekt (et), murre (et)
• Felemenkçe: dialect (nl), tongval (nl)
• Fince: murre (fi)
• Fransızca: dialecte (fr)
• Gagavuzca: aaz (gag)
• Galce: tafodiaith (cy)
• Galiçyaca: dialecto (gl)
• İdo dili: dialekto (io)
• İngilizce: dialect (en), local language (en)
• İrlandaca: canúint (ga)
• İspanyolca: dialecto (es)
• İsveççe: dialekt (sv)
• İtalyanca: dialetto (it)
• Karaçay-Balkarca: avuz (krc)
• Katalanca: dialecte (ca)
• Kazakça: авез (kk) (avez)
• Kırgızca: ооз (ky) (ooz)
• Kırım Tatarcası: avuz (crh)
• Latince: dialectos (la), dialectus (la)
• Lehçe: dialekt (pl)
• Letonca: dialekts (lv)
• Macarca: dialektus (hu), nyelvjárás (hu)
• Maltaca: fomm (mt)
• Oksitanca: dialècte (oc)
• Osmanlı Türkçesi: آغیز‎ (ota)
• Özbekçe: оғиз (uz), og'iz (uz)
• Rumence: dialect (ro)
• Sanskritçe: मुख (sa) (mukha)
• Savahili dili: kanwa (sw)
• Sicilyaca: dialettu (scn)
• Slovakça: dialekt (sk)
• Slovence: dialekt (sl)
• Şorca: aas
• Tagalogca: bunganga (tl)
• Tatarca: awız (tt)
• Türkmence: hokga (tk)
• Uygurca: ئېغىز‎ (ug) (ëghiz)
• Xhosa dili: ulwimi lwesizana (xh)
• Zuluca: ulimi lwesigodi (zu)

Kaynakça

• Türk Dil Kurumuna göre "ağız" maddesi

Atasözleri

• Ağız büzülür, göz süzülür, ille burun, ille burun
• Ağız yer, yüz utanır
• Ateş demekle ağız yanmaz
• Bal bal demekle ağız tatlanmaz
• Bal demekle ağız tatlanmaz
• El öpmekle ağız aşınmaz
• Kasavetsiz ağız anahtarsız açılır

Azerice

Ad

ağız

• (anatomi) ağız

Karaçay-Balkarca

Bu sözcüğün, biçim ve içerik olarak Vikisözlük standartlarına ulaşması için elden geçirilmesi gerekmektedir.

Madde düzenleme ve Vikisözlük standartları ile ilgili bilgi
Bu sözcükte ayrıca şu sorunlar da bulunmaktadır:

• Bu söz(cük), ait olduğu dilin kullandığı Karaçay-Balkarca alfabesinde yazılmamıştır.

Düzenleme yapıldıktan sonra bu not silinmelidir.

Eylem|

1. akıtmak, dökmek, düşürmek