Türk

Disambig.svg Ayrıca bakınız: Turk, turk

TürkçeDüzenle

SöylenişDüzenle

KökenDüzenle

Eski Türkçe İlk defa Ön Asya çivi yazılı metinlerinde Turukki şeklinde tespit edilmiş olan sözcüğün kökeni konusunda farklı görüşler vardır. Bir görüşe göre Orhun Yazıtları'nda Türük <-- tür + ök. Tür kelimesi burada "birlikte yaşayan, aynı inancı paylaşan boylar", ök kelimesi ise "tanrıya bağlılık, ondan gelmiş olunduğuna inanmışlık" anlamına gelmektedir. Yani "tanrıya inanan boylar" anlamına gelmektedir. Bir başka görüşe göre ise Kül Tigin ve Bilge Kağan yazıtlarında sözcük hiç tek heceyle yazılmamıştır. Bu yazıtlarda sözcük iki temel anlamda kullanılmıştır. Çoğu zaman türk sözcüğü güçlü, kudretli anlamına gelirken türük törüsi, türük tengrisi, türük bodunı gibi örneklerde söz dizimine dayalı bağlama göre kalabalık, halk, cumhur anlamına gelmektedir.
Ayrıca Türklerin soydaşı olan Macarlar, hâlâ Türklere "Török" derler. Macarcada "Türk", török demektir. Ayrıca karşılaştırınız: Macarca törzs

Özel adDüzenle

Türk (belirtme hâli Türk'ü, çoğulu Türk'ler)

  1. Dünya'nın çeşitli bölgelerinde yaşayan, Türk dil ailesinin değişik dillerini konuşan soy ve bu soydan olan kimse
  2. Türkiye'nin vatandaşı, yerlisi, halkı veya Türk soyundan gelen kimse
  3. (eskimiş) Kâinat’a (Tanrı'ya) bağlı, inanan, güvencesinde olan, Kâinat’tan gelen insan topluluğu, türü
  4. (halklar) Selçuklular ve Osmanlılar dahil olmak üzere Orta Asyalı, Türkî dillerden birini konuşan halklara mensup kimse
  5. (milliyetler) Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde yaşayan ulus ve bu ulustan olan kimse
  6. Bir erkek ismi. Bu ulusun mensubu

ÇekimlemeDüzenle

Türk adının çekimi
tekil çoğul
yalın Türk' Türk'ler
belirtme Türk'ü Türk'leri
yönelme Türk'e Türk'lere
bulunma Türk'te Türk'lerde
ayrılma Türk'ten Türk'lerden
tamlayan Türk'ün Türk'lerin
iyelik
tekil çoğul
1. tekil yalın Türk'üm' Türk'lerim'
belirtme Türk'üm'ü Türk'lerim'i
yönelme Türk'üm'e Türk'lerim'e
bulunma Türk'üm'de Türk'lerim'de
ayrılma Türk'üm'den Türk'lerim'den
tamlayan Türk'üm'ün Türk'lerim'in
2. tekil yalın Türk'ün' Türk'lerin'
belirtme Türk'ün'ü Türk'lerin'i
yönelme Türk'ün'e Türk'lerin'e
bulunma Türk'ün'de Türk'lerin'de
ayrılma Türk'ün'den Türk'lerin'den
tamlayan Türk'ün'ün Türk'lerin'in
3. tekil yalın Türk'ü' Türk'leri'
belirtme Türk'ü'yü Türk'leri'ni
yönelme Türk'ü'ye Türk'leri'ne
bulunma Türk'ü'de Türk'leri'nde
ayrılma Türk'ü'den Türk'leri'nden
tamlayan Türk'ü'nün Türk'leri'nin
1. çoğul yalın Türk'ümüz' Türk'lerimiz'
belirtme Türk'ümüz'ü Türk'lerimiz'i
yönelme Türk'ümüz'e Türk'lerimiz'e
bulunma Türk'ümüz'de Türk'lerimiz'de
ayrılma Türk'ümüz'den Türk'lerimiz'den
tamlayan Türk'ümüz'ün Türk'lerimiz'in
2. çoğul yalın Türk'ünüz' Türk'leriniz'
belirtme Türk'ünüz'ü Türk'leriniz'i
yönelme Türk'ünüz'e Türk'leriniz'e
bulunma Türk'ünüz'de Türk'leriniz'de
ayrılma Türk'ünüz'den Türk'leriniz'den
tamlayan Türk'ünüz'ün Türk'leriniz'in
3. çoğul yalın Türk'ü'
Türk'leri'
belirtme Türk'ü'yü
Türk'leri'ni
yönelme Türk'ü'ye
Türk'leri'ne
bulunma Türk'ü'de
Türk'leri'nde
ayrılma Türk'ü'den
Türk'leri'nden
tamlayan Türk'ü'nün
Türk'leri'nin

Üst kavramlarDüzenle

Kelime birliktelikleriDüzenle

Türetilmiş kavramlarDüzenle

AtasözleriDüzenle

ÇevirilerDüzenle

Ön adDüzenle

Türk (karşılaştırma daha Türk, üstünlük en Türk)

  1. Türk halkından olan, Türkiye'ye veya Türklere ait, dair
  2. Türk dilinde yazılmış olan, Türkçe

ÇevirilerDüzenle

KaynakçaDüzenle

  • Türk Dil Kurumu: "Türk"
  • Erken Türk Devletleri ve Türük Bil 1999 - Kazım Mirşan (KM)
  • Oxford Dictionary of English 2e, 2003
  • Yurtsever, Erk (1997). Türkçe Adlar Derlemesi. İstanbul: Türk Dünyası Araştırma Vakfı. ISBN 975-498-112-4.
  • Tuba Tursun, ORHUN YAZITLARINDAKİ TÜRK SÖZCÜĞÜ ÜZERİNE FONETİK, MORFOLOJİK VE SEMANTİK AÇIDAN BİR İNCELEME, Denizli 2016 (Yüksek Lisans Tezi)
  • Fritz Hommel – Geschichte Babyloniens und Assyriens, 2016 (ilk yayım: 1885)
  • Y. Yusifov – Qədim Şərq tarixi, Bakı, 1994

Ek okumalarDüzenle

"https://tr.wiktionary.org/w/index.php?title=Türk&oldid=3794426" sayfasından alınmıştır