Türk

Ayrıca bakınız: turk, Turk

Türkçe

Türk hakkında Türkçe Vikipedi'de ansiklopedik bilgi bulabilirsiniz.

Söyleniş

• IPA^(anahtar): /ˈtyɾk/

Köken

Eski Türkçe İlk defa Ön Asya çiviyazılı metinlerinde Turukki şeklinde tespit edilmiş olan sözcüğün kökeni konusunda farklı görüşler vardır. Bir görüşe göre Orhun Yazıtları'nda Türük <-- tür + ök. Tür kelimesi burada "birlikte yaşayan, aynı inancı paylaşan boylar", ök kelimesi ise "tanrıya bağlılık, ondan gelmiş olunduğuna inanmışlık" anlamına gelmektedir. Yani "tanrıya inanan boylar" anlamına gelmektedir. Bir başka görüşe göre ise Kül Tigin ve Bilge Kağan yazıtlarında sözcük hiç tek heceyle yazılmamıştır. Bu yazıtlarda sözcük iki temel anlamda kullanılmıştır. Çoğu zaman türk sözcüğü güçlü, kudretli anlamına gelirken türük törüsi, türük tengrisi, türük bodunı gibi örneklerde söz dizimine dayalı bağlama göre kalabalık, halk, cumhur anlamına gelmektedir.

Ayrıca Türklerin soydaşı olan Macarlar, hala Türklere "Török" derler. Macarcada "Türk" török demektir. Ayrıca karşılaştırınız: Macarca törzs

Özel ad

Türk (belirtme hâli Türk'ü, çoğulu Türk'ler)

1. (milliyetler) Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde yaşayan ulus ve bu ulustan olan kimse
2. Türkiye'nin vatandaşı, yerlisi, halkı veya Türk soyundan gelen kimse
3. Dünya'nın çeşitli bölgelerinde yaşayan, Türk dil ailesinin değişik dillerini konuşan soy ve bu soydan olan kimse
4. Selçuklular ve Osmanlılar dahil olmak üzere Orta Asyalı, Türkî dillerden birini konuşan halklara mensup kimse
5. (artık kullanılmayan sözcükler) Evren’e (Tanrı'ya) bağlı, inanan, güvencesinde olan, evrenden gelen insan topluluğu, türü
6. Bir erkek adı. Bu ulusun mensubu

Üst kavramlar

• Asyalı
• Altay dilli

Kelime birliktelikleri

• Türk birliği, Türk eli, Türk halkı

Türetilmiş kavramlar

• Türkken, Türkle, Türklü, Türksü, Türksüz, Türkali, Türkân, Türkayşe, Türkbahçe, Türkbakacak, Türkbelkavak, Türkbeylikkışla, Türkçaybaşı, Türkçayırı, Türkçe, Türkçü, Türkeli, Türkelli, Türkeş, Türkeşen, Türkevleri, Türkfındıcak, Türkgücü, Türkhacılarhanı, Türkhüyük, Türkî, Türkistan, Türkiyat, Türkiye, Türkkâri, Türkkarsak, Türkkeşlik, Türkköyü, Türklemek, Türkler, Türkleşme, Türkleştirmek, Türklük, Türkmen, Türkmenakören, Türkmencamili, Türkmendamı, Türkmenhacı, Türkmenkarahüyük, Türkmenler, Türkmenli, Türkmenlioğlu, Türkmenmecidiye, Türkmenoğlu, Türkmensarılar, Türkmentokat, Türkmenuşağı, Türkmeşen, Türkobası, Türkoğlu, Türkolog, Türkoloji, Türkolojik, Türkönü, Türkören, Türkormanköy, Türközü, Türkpiyale, Türksevin, Türkşerefli, Türktaciri, Türktanır, Türktaş, Türkyenice, Türkyiğit, Türkyurdu

Atasözleri

• Türk karır, kılıcı karımaz,
• Tanrı Türk'ü korusun!

Çeviriler

milliyet adı

• Almanca: Türke (de) e, Türkin (de) d
• Aşağı Sorbça: Turk (dsb)
• Azerice: türk (az)
• Bulgarca: турчин (bg) (turčin)
• Çince: 土耳其人 (zh)
• Danca: tyrk (da)
• Felemenkçe: Turk (nl)
• Fince: turkkilainen (fi)
• Fransızca: Turc (fr)
• İngilizce: Turk (en)
• İrlandaca: Turcach (ga)
• İspanyolca: turco (es)
• İsveççe: turk (sv)
• İtalyanca: turco (it)
• Japonca: トルコ人 (ja)
• Kürtçe: tirk (ku)
• Lehçe: Turek (pl)
• Lüksemburgca: Tierk (lb)
• Macarca: török (hu)
• Norveççe: tyrker (no)
• Portekizce: turco (pt)
• Reto Romanca: Tirc (rm)
• Rumence: turc (ro)
• Rusça: турок (ru) (turok)
• Yukarı Sorbca: Turka (hsb) e, Turk (hsb)

Ön ad

Türk (karşılaştırma daha Türk, üstünlük en Türk)

1. Türk halkından olan, Türkiye'ye veya Türklere ait, dair
2. Türk dilinde yazılmış olan, Türkçe

Çeviriler

Türk halkından olan

• Almanca: türkisch (de)
• Arapça: تركي‎ (ar)
• Arnavutça: turk (sq)
• Aşağı Sorbça: turkojski (dsb)
• Azerice: türk (az)
• Bretonca: turk (br)
• Bulgarca: турски (bg) (turski)
• Çekçe: turecký (cs)
• Danca: tyrkisk (da); tyrkisk (da)
• Endonezce: Turki (id)
• Esperanto dili: turka (eo)
• Farsça: ترکی‎ (fa)
• Felemenkçe: Turk (nl), Turks (nl)
• Fince: turkkilainen (fi); turkinkielinen (fi)
• Fransızca: turc (fr)
• İbranice: טורקיה‎ (he), תורכיה‎ (he), טורקי‎ (he), תורכי‎ (he) (Tur'ki)
• İngilizce: Turkish (en)
• İrlandaca: Turcach (ga)
• İspanyolca: turco (es)
• İsveççe: turk (sv), turkisk (sv)
• İtalyanca: turco (it)
• Katalanca: turc (ca)
• Lehçe: turecki (pl)
• Letonca: turku (lv)
• Litvanca: turkų (lt)
• Macarca: török (hu)
• Norveççe: tyrkisk (no)
• Portekizce: turco (pt)
• Reto Romanca: tirc (rm)
• Rumence: turcesc (ro), turc (ro)
• Rusça: турецкий (ru) (tureckiy)
• Slovakça: turecký (sk)
• Tatarca: törek (tt), törekçä (tt)
• Yukarı Sorbca: turkowski (hsb)

Kaynakça

• Türk Dil Kurumu: "Türk"
• Erken Türk Devletleri ve Türük Bil 1999 - Kazım Mirşan (KM)
• Oxford Dictionary of English 2e, 2003
• Yurtsever, Erk (1997). Türkçe Adlar Derlemesi. İstanbul: Türk Dünyası Araştırma Vakfı. ISBN 975-498-112-4.

• Tuba Tursun, ORHUN YAZITLARINDAKİ TÜRK SÖZCÜĞÜ ÜZERİNE FONETİK, MORFOLOJİK VE SEMANTİK AÇIDAN BİR İNCELEME, Denizli 2016 (Yüksek Lisans Tezi)
• Fritz Hommel – Geschichte Babyloniens und Assyriens, 2016 (ilk yayım: 1885)
• Y. Yusifov – Qədim Şərq tarixi, Bakı, 1994