𐰇𐰓

Eski Türkçe

Söyleniş

• IPA^(anahtar): /øð/
• Heceleme: öd

Köken 1

Ana Türkçe *ȫd (“zaman”) sözcüğünden devralındı. Karahanlıca اُذْ‎ (ȫδ), Türkçe öğle Güney Altayca ӧй (öy) sözcükleri ile eş asıllıdır.

Ad

𐰇𐰓 (öd)

1. (zaman) zaman, vakit
   • MS 8. yy., Kül Tigin Yazıtı, K10:

     𐰇𐰓:𐱅𐰭𐰼𐰃:𐰖𐰽𐰺:𐰚𐰃𐰾𐰃:𐰆𐰍𐰞𐰃:𐰸𐰆𐰯:𐰇𐰠𐰏𐰠𐰃:𐱅𐰇𐰼𐰇𐰢𐰾

     öd:teŋri:aysar:kiši:oɣlï:qop:ölgeli:törümiš

     Cennet zamanı buyurunca insan oğlu hep ölümlü yaratılmış.

Türetilmiş kavramlar

• 𐰋𐰇𐰓𐰚𐰀‎ (bödke, “bu zamanda”)
• 𐰇𐰓𐱁‎ (ödüš, “tam gün, 24 saat”)

Köken 2

Ana Türkçe *ȫt (“öd”) sözcüğünden devralındı. Uzun ünlüden dolayı Eski Türkçe'de nadiren görülen -t- → -d- değişimi olmuştur. Çuvaşça ват (vat), Türkçe öd, Özbekçe oʻt, Başkurtça үт (üt), Yakutça үөс (üös) sözcükleri ile eş asıllıdır.

Ad

𐰇𐰓 (öd)

1. (anatomi) öd, safra kesesi
   • MS 8. yy., Bilge Kağan Yazıtı, D29:

     𐰇𐰓𐰃𐰭𐰀:𐰚𐰇𐰤𐰃:𐱅𐰏𐰓𐰜:𐰇𐰲𐰤

     ödiŋe:küni:tegdük:üçün

     ...ödlerine haset girdiği için...

Türetilmiş kavramlar

• 𐰇𐰓𐰾𐰏‎ (ödsig)

Kaynakça

• Clauson, Gerard (1972). An Etymological Dictionary of pre-thirteenth-century Turkish (İngilizce), sayfa 35a ve 35b, Oxford: Clarendon Press. ISBN 9634812686.

• Tekin, Talât (1968). A Grammar of Orkhon Turkic (İngilizce), sayfa 362, Bloomington: Indiana University. ISBN 9789757981190.

• Tekin, Talat (2010). Orhon Yazıtları, 4. basım, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. ISBN 975-16-0065-0.