deniz

Ayrıca bakınız: Deniz, deñiz, deňiz

Türkçe

Köken

Osmanlı Türkçesi دڭز‎ sözcüğünden devralındı.

Söyleniş

• IPA^(anahtar): /de.ˈniz/
• Heceleme: de‧niz

Ad

deniz (belirtme hâli denizi, çoğulu deleriniz)

1. (astronomi) Ay'daki düzlükler
2. (okyanus bilimi, tabii bilim) yer kabuğunun çukur bölümlerini kaplayan, birbiriyle bağlantılı, tuzlu su kütlesi

   (Marmara Denizi; Asya ve Avrupa kıtaları arasında sıkışmış kalmıştır.)

3. bu su kütlesinin belirli parçası
4. (mecaz) çokluk, sınırsız genişlik, yoğunluk
5. (mecaz) geniş alan

Çekimleme

deniz adının çekimi

		tekil	çoğul
yalın		deniz	deleriniz
belirtme		denizi	delerinizi
yönelme		denize	delerinize
bulunma		denizde	delerinizde
ayrılma		denizden	delerinizden
tamlayan		denizin	delerinizin
iyelik
		tekil	çoğul
1. tekil	yalın	denizim	delerinizim
	belirtme	denizimi	delerinizimi
	yönelme	denizime	delerinizime
	bulunma	denizimde	delerinizimde
	ayrılma	denizimden	delerinizimden
	tamlayan	denizimin	delerinizimin
2. tekil	yalın	denizin	delerinizin
	belirtme	denizini	delerinizini
	yönelme	denizine	delerinizine
	bulunma	denizinde	delerinizinde
	ayrılma	denizinden	delerinizinden
	tamlayan	denizinin	delerinizinin
3. tekil	yalın	denizi	delerinizi
	belirtme	denizini	delerinizini
	yönelme	denizine	delerinizine
	bulunma	denizinde	delerinizinde
	ayrılma	denizinden	delerinizinden
	tamlayan	denizinin	delerinizinin
1. çoğul	yalın	denizimiz	delerinizimiz
	belirtme	denizimizi	delerinizimizi
	yönelme	denizimize	delerinizimize
	bulunma	denizimizde	delerinizimizde
	ayrılma	denizimizden	delerinizimizden
	tamlayan	denizimizin	delerinizimizin
2. çoğul	yalın	deniziniz	deleriniziniz
	belirtme	denizinizi	delerinizinizi
	yönelme	denizinize	delerinizinize
	bulunma	denizinizde	delerinizinizde
	ayrılma	denizinizden	delerinizinizden
	tamlayan	denizinizin	delerinizinizin
3. çoğul	yalın	denizi delerinizi
	belirtme	denizini delerinizini
	yönelme	denizine delerinizine
	bulunma	denizinde delerinizinde
	ayrılma	denizinden delerinizinden
	tamlayan	denizinin delerinizinin

Üst kavramlar

• su küre

Alt kavramlar

özel isim alt kavramları

• Adriyatik Denizi,
• Akdeniz,
• Alboran Denizi,
• Amundsen Denizi,
• Andaman Denizi,
• Arafura Denizi,
• Azak Denizi,
• Baffin Körfezi,
• Balear Denizi,
• Baltık Denizi,
• Banda Denizi,
• Barents Denizi,
• Beaufort Denizi,
• Bellingshausen Denizi,
• Bering Denizi,
• Beyazdeniz,
• Bismarck Denizi,
• Bohai Denizi,
• Bohol Denizi,
• Camotes Denizi,
• Cava Denizi,
• Celebes Denizi,
• Ceram Denizi,
• Çukçi Denizi,
• Davis Denizi,
• Doğu Sibirya Denizi,
• Doğu Çin Denizi,
• Ege Denizi,
• Filipin Denizi,
• Flores Denizi,
• Girit Denizi,
• Grönland Denizi,
• Güney Çin Denizi,
• Halmahera Denizi,
• Hebrides Denizi,
• İrlanda Denizi,
• İyon Denizi,
• Japon Denizi,
• Kara Denizi,
• Karadeniz,
• Karayip Denizi,
• Katalan Denizi,
• Kelt Denizi,
• Kuzey Denizi,
• Kızıldeniz,
• Laptev Denizi,
• Ligurya Denizi,
• Lincoln Denizi,
• Maluku Denizi,
• Marmara Denizi,
• Mercan Denizi,
• Norveç Denizi,
• Ohotsk Denizi,
• Ross Denizi,
• Salish Denizi,
• Sargasso Denizi,
• Sarıdeniz,
• Savu Denizi,
• Scotia Denizi,
• Solomon Denizi,
• Sulu Denizi,
• Şili Denizi,
• Tasman Denizi,
• Timor Denizi,
• Tiren Denizi,
• Trakya Denizi,
• Umman Denizi,
• Weddell Denizi

• (tasnif): iç deniz, okyanus

Atasözleri

tuzlu su kütlesi

• Deniz bal olmuş, fukara kaşık bulamamış
• Deniz dalgasız olmaz, gönül sevdasız olmaz
• Deniz dalgasız olmaz, kapı halkasız
• Deniz kenarında dalga eksik olmaz
• Devletin malı deniz, yemeyen domuz
• İt değmekle deniz pis olmaz
• Lafla pilav pişerse deniz kadar yağı benden

Deyimler

tuzlu su kütlesi

dört yanı deniz kesilmek,

laterna deniz

Kelime birliktelikleri

tuzlu su kütlesi

deniz alabalığı,

deniz alası,

deniz akıntısı,

deniz aracı,

deniz arazileşmesi,

deniz güçleri,

deniz hamamı,

deniz hayvanı,

deniz hıyarı,

deniz kaplumbağası,

deniz kulağı,

deniz kuvvetleri,

deniz ördeği,

deniz savaşı,

deniz subayı,

deniz suyu,

deniz tabanı,

deniz taşıtı,

deniz ulaşımı,

deniz uçağı,

deniz yatağı,

deniz yılanı,

deniz yolu,

denize kıyısı

Türetilmiş kavramlar

• Akdeniz, Beyazdeniz, Denizli, Kızıldeniz, Sarıdeniz
• denizce, denizci, denizcik, denizken, denizkestanesi, denizle, denizli, denizse, denizsiz

Çeviriler

tuzlu su kütlesi

• Afrikanca: see (af)
• Almanca: Meer (de) n
• Arnavutça: det (sq)
• Arapça: بَحْر‎ (ar) e (baḥr)
• Azerice: dəniz (az)
• Bretonca: mor (br)
• Bulgarca: море (bg) (more)
• Çağatayca: tengiz‎ (chg)
• Çekçe: moře (cs)
• Çince: 大海 (zh)
• Danca: hav (da)
• Endonezce: laut (id)
• Ermenice: ծով (id)
• Esperanto dili: maro (eo)
• Estonca: meri (et)
• Evenki dili: ламу (lamu), море (more)
• Farsça: دریا‎ (fa), بحر‎ (fa)
• Felemenkçe: zee (nl)
• Fince: meri (fi)
• Fransızca: mer (fr) d
• Gagavuzca: deniz (gag)
• Galiçyaca: mar (gl)
• Gucaratça: સમુદ્ર (gu) (samudra)
• Hausaca: taiku (ha)
• Hawaii dili: kai (haw)
• Hintçe: समुद्र (hi) (samudra), सागर (hi) (sāgar)
• İbranice: ים‎ (he)
• İngilizce: sea (en)
• İrlandaca: farraige (ga), muir (ga)
• İspanyolca: mar (es)
• İsveççe: hav (sv) n
• İtalyanca: mare (it)
• İzlandaca: haf (is)
• Japonca: 海 (ja)
• Karaçay-Balkarca: tengiz (krc)
• Katalanca: mar (ca)
• Kırgızca: deñiz (ky)
• Korece: 바다 (ko) (bada)
• Korsikaca: mare (co)
• Kürtçe: derya (ku)
• Latince: mare (la), pelagus (la), pontus (la)
• Lehçe: morze (pl)
• Litvanca: jūra (lt)
• Macarca: tenger (hu)
• Malayca: laut (ms)
• Mari dili: теҥыз (mhr) (teŋəz)
• Moğolca: далай (mn) (dalay)
• Norveççe: sjø (no)
• Özbekçe: dengiz (uz)
• Portekizce: mar (pt)
• Rumence: mare (ro)
• Rusça: море (ru) (more)
• Sırp-Hırvatça: море (sh), more (sh)
• Sicilyaca: mari (scn)
• Slovakça: more (sk)
• Somalice: bad (so)
• Tagalogca: dagat (tl)
• Tatarca: diñgez (tt)

  Kırım Tatarcası: deñiz (crh)

• Tayca: ทะเล (th) (tá-lee)
• Türkçe:

  Eski Türkçe: sundırı‎ (otk) (sundırı), sundurı‎ (otk) (sundurı), taluy‎ (otk) (taluy), teniz‎ (otk) (teniz)

  Osmanlı Türkçesi: دكز‎ (ota) ،دڭز‎ (ota)

• Türkmence: deňiz (tk)
• Udmurtça: зарезь (udm) (zarezʹ)
• Ukraynaca: море (uk) (more)
• Vepsice: meri (vep)
• Volapük dili: mel (vo)
• Yunanca:

  Modern Yunanca: θάλασσα (el) (thálassa)

• Zazaca: dengiz (diq)

Kaynakça

• Türk Dil Kurumuna göre "deniz" maddesi

Ek okumalar

• Vikipedi'de deniz

Gagavuzca

Köken

Eski Türkçe tängiz‎ (tängiz)

Ad

deniz

1. (okyanus bilimi, tabii bilim) deniz

Kaynakça

• Etymological Dictionaries - Andras Rajki