قسط

Arapça

Köken 1

ق س ط‎ (ḳ-s-ṭ). Eğer isim adalet mânâsında kullanılmışsa muhtemelen Süryanice ܩܘܼܫܬܿܵܐ‎ (“hakikat, doğruluk, adalet”) sözcüğünden. Bazıları Latince iūstitia sözcüğünden nakledildi olduğunu iddia edecek kadar ileri gider, hâlbuki bir ölçü için kullanım Aramice קִיסְטָא‎ sözcüğünden nakledildi/ܩܸܣܛܵܐ‎ (qesṭā), o da Eski Yunanca ξέστης (xéstēs) sözcüğünden, o da Latince sextārius (“bir hacim ölçüsü”) sözcüğünden.

Eylem

قَسَّطَ (ḳassaṭa) II, geniş zaman يُقَسِّطُ‎‎ (yuḳassiṭu)

1. dağıtmak, tahsis etmek

Çekimleme

قَسَّطَ

çekimi (biçim-II sahih)

mastar الْمَصْدَر						تَقْسِيط‎ taḳsīṭ
ism-i fail اِسْم الْفَاعِل						مُقَسِّط‎ muḳassiṭ
ism-i meful اِسْم الْمَفْعُول						مُقَسَّط‎ muḳassaṭ
etken eylem الْفِعْل الْمَعْلُوم
		tekil الْمُفْرَد				ikil الْمُثَنَّى			çoğul الْجَمْع
		1. kişi الْمُتَكَلِّم	2. kişi الْمُخَاطَب	3. kişi الْغَائِب		2. kişi الْمُخَاطَب	3. kişi الْغَائِب		1. kişi الْمُتَكَلِّم	2. kişi الْمُخَاطَب	3. kişi الْغَائِب
geçmiş zaman الْمَاضِي	eril	قَسَّطْتُ‎ ḳassaṭtü	قَسَّطْتَ‎ ḳassaṭte	قَسَّطَ ḳassaṭa		قَسَّطْتُمَا‎ ḳassaṭtümā	قَسَّطَا‎ ḳassaṭā		قَسَّطْنَا‎ ḳassaṭnā	قَسَّطْتُمْ‎ ḳassaṭtüm	قَسَّطُوا‎ ḳassaṭū
	dişil		قَسَّطْتِ‎ ḳassaṭti	قَسَّطَتْ‎ ḳassaṭat			قَسَّطَتَا‎ ḳassaṭatā			قَسَّطْتُنَّ‎ ḳassaṭtünne	قَسَّطْنَ‎ ḳassaṭne
geniş zaman الْمُضَارِع	eril	أُقَسِّطُ‎ ʾuḳassiṭu	تُقَسِّطُ‎ tuḳassiṭu	يُقَسِّطُ‎ yuḳassiṭu		تُقَسِّطَانِ‎ tuḳassiṭāni	يُقَسِّطَانِ‎ yuḳassiṭāni		نُقَسِّطُ‎ nuḳassiṭu	تُقَسِّطُونَ‎ tuḳassiṭūne	يُقَسِّطُونَ‎ yuḳassiṭūne
	dişil		تُقَسِّطِينَ‎ tuḳassiṭīne	تُقَسِّطُ‎ tuḳassiṭu			تُقَسِّطَانِ‎ tuḳassiṭāni			تُقَسِّطْنَ‎ tuḳassiṭne	يُقَسِّطْنَ‎ yuḳassiṭne
geniş zaman mansub الْمُضَارِع الْمَنْصُوب	eril	أُقَسِّطَ‎ ʾuḳassiṭa	تُقَسِّطَ‎ tuḳassiṭa	يُقَسِّطَ‎ yuḳassiṭa		تُقَسِّطَا‎ tuḳassiṭā	يُقَسِّطَا‎ yuḳassiṭā		نُقَسِّطَ‎ nuḳassiṭa	تُقَسِّطُوا‎ tuḳassiṭū	يُقَسِّطُوا‎ yuḳassiṭū
	dişil		تُقَسِّطِي‎ tuḳassiṭī	تُقَسِّطَ‎ tuḳassiṭa			تُقَسِّطَا‎ tuḳassiṭā			تُقَسِّطْنَ‎ tuḳassiṭne	يُقَسِّطْنَ‎ yuḳassiṭne
geniş zaman meczum الْمُضَارِع الْمَجْزُوم	eril	أُقَسِّطْ‎ ʾuḳassiṭ	تُقَسِّطْ‎ tuḳassiṭ	يُقَسِّطْ‎ yuḳassiṭ		تُقَسِّطَا‎ tuḳassiṭā	يُقَسِّطَا‎ yuḳassiṭā		نُقَسِّطْ‎ nuḳassiṭ	تُقَسِّطُوا‎ tuḳassiṭū	يُقَسِّطُوا‎ yuḳassiṭū
	dişil		تُقَسِّطِي‎ tuḳassiṭī	تُقَسِّطْ‎ tuḳassiṭ			تُقَسِّطَا‎ tuḳassiṭā			تُقَسِّطْنَ‎ tuḳassiṭne	يُقَسِّطْنَ‎ yuḳassiṭne
emir الْأَمْر	eril		قَسِّطْ ḳassiṭ			قَسِّطَا‎ ḳassiṭā				قَسِّطُوا‎ ḳassiṭū
	dişil		قَسِّطِي‎ ḳassiṭī							قَسِّطْنَ‎ ḳassiṭne
edilgen eylem الْفِعْل الْمَجْهُول
		tekil الْمُفْرَد				ikil الْمُثَنَّى			çoğul الْجَمْع
		1. kişi الْمُتَكَلِّم	2. kişi الْمُخَاطَب	3. kişi الْغَائِب		2. kişi الْمُwخَاطَب	3. kişi الْغَائِب		1. kişi الْمُتَكَلِّم	2. kişi الْمُخَاطَب	3. kişi الْغَائِب
geçmiş zaman الْمَاضِي	eril	قُسِّطْتُ‎ ḳussiṭtü	قُسِّطْتَ‎ ḳussiṭte	قُسِّطَ ḳussiṭa		قُسِّطْتُمَا‎ ḳussiṭtümā	قُسِّطَا‎ ḳussiṭā		قُسِّطْنَا‎ ḳussiṭnā	قُسِّطْتُمْ‎ ḳussiṭtüm	قُسِّطُوا‎ ḳussiṭū
	dişil		قُسِّطْتِ‎ ḳussiṭti	قُسِّطَتْ‎ ḳussiṭat			قُسِّطَتَا‎ ḳussiṭatā			قُسِّطْتُنَّ‎ ḳussiṭtünne	قُسِّطْنَ‎ ḳussiṭne
geniş zaman الْمُضَارِع	eril	أُقَسَّطُ‎ ʾuḳassaṭu	تُقَسَّطُ‎ tuḳassaṭu	يُقَسَّطُ‎ yuḳassaṭu		تُقَسَّطَانِ‎ tuḳassaṭāni	يُقَسَّطَانِ‎ yuḳassaṭāni		نُقَسَّطُ‎ nuḳassaṭu	تُقَسَّطُونَ‎ tuḳassaṭūne	يُقَسَّطُونَ‎ yuḳassaṭūne
	dişil		تُقَسَّطِينَ‎ tuḳassaṭīne	تُقَسَّطُ‎ tuḳassaṭu			تُقَسَّطَانِ‎ tuḳassaṭāni			تُقَسَّطْنَ‎ tuḳassaṭne	يُقَسَّطْنَ‎ yuḳassaṭne
geniş zaman mansub الْمُضَارِع الْمَنْصُوب	eril	أُقَسَّطَ‎ ʾuḳassaṭa	تُقَسَّطَ‎ tuḳassaṭa	يُقَسَّطَ‎ yuḳassaṭa		تُقَسَّطَا‎ tuḳassaṭā	يُقَسَّطَا‎ yuḳassaṭā		نُقَسَّطَ‎ nuḳassaṭa	تُقَسَّطُوا‎ tuḳassaṭū	يُقَسَّطُوا‎ yuḳassaṭū
	dişil		تُقَسَّطِي‎ tuḳassaṭī	تُقَسَّطَ‎ tuḳassaṭa			تُقَسَّطَا‎ tuḳassaṭā			تُقَسَّطْنَ‎ tuḳassaṭne	يُقَسَّطْنَ‎ yuḳassaṭne
geniş zaman meczum الْمُضَارِع الْمَجْزُوم	eril	أُقَسَّطْ‎ ʾuḳassaṭ	تُقَسَّطْ‎ tuḳassaṭ	يُقَسَّطْ‎ yuḳassaṭ		تُقَسَّطَا‎ tuḳassaṭā	يُقَسَّطَا‎ yuḳassaṭā		نُقَسَّطْ‎ nuḳassaṭ	تُقَسَّطُوا‎ tuḳassaṭū	يُقَسَّطُوا‎ yuḳassaṭū
	dişil		تُقَسَّطِي‎ tuḳassaṭī	تُقَسَّطْ‎ tuḳassaṭ			تُقَسَّطَا‎ tuḳassaṭā			تُقَسَّطْنَ‎ tuḳassaṭne	يُقَسَّطْنَ‎ yuḳassaṭne

Ad

قِسْط (ḳisṭ) e (çoğul أَقْسَاط‎ (ʾaḳsāṭ))

1. belirsiz bir miktar veya zaman

   خُذ قِسْطاً مِن الراحة! — Biraz dinlen!

2. dilim, hisse, kısım
   1. ödeme
   2. prim
   3. taksit
3. eşitlik
   • M.S. 609–632, Kur'an, 3:21
     إِنَّ ٱلَّذِينَ يَكۡفُرُونَ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ وَيَقۡتُلُونَ ٱلنَّبِيِّـۧنَ بِغَيۡرِ حَقّٖ وَيَقۡتُلُونَ ٱلَّذِينَ يَأۡمُرُونَ بِٱلۡقِسۡطِ مِنَ ٱلنَّاسِ فَبَشِّرۡهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٍ. – Allah'ın âyetlerini inkâr edenler ve haksız yere peygamberleri öldürenler, insanlar içinde adaleti emredenlerin canına kıyanlar yok mu? Bunları acıklı bir azapla müjdele!

Çekimleme

قِسْط (ḳisṭ) ad çekimi

tekil	basit tekil munsarıf
	belirsiz	belirli	kurgu
ölçüsüz	قِسْط ḳisṭ	الْقِسْط‎ el-ḳisṭ	قِسْط ḳisṭ
yalın	قِسْطٌ ḳisṭun	الْقِسْطُ‎ el-ḳisṭu	قِسْطُ ḳisṭu
belirtme	قِسْطًا‎ ḳisṭan	الْقِسْطَ‎ el-ḳisṭa	قِسْطَ ḳisṭa
tamlayan	قِسْطٍ ḳisṭin	الْقِسْطِ‎ el-ḳisṭi	قِسْطِ ḳisṭi
ikil	belirsiz	belirli	kurgu
ölçüsüz	قِسْطَيْن‎ ḳisṭayn	الْقِسْطَيْن‎ el-ḳisṭayn	قِسْطَيْ‎ ḳisṭay
yalın	قِسْطَانِ‎ ḳisṭāni	الْقِسْطَانِ‎ el-ḳisṭāni	قِسْطَا‎ ḳisṭā
belirtme	قِسْطَيْنِ‎ ḳisṭayni	الْقِسْطَيْنِ‎ el-ḳisṭayni	قِسْطَيْ‎ ḳisṭay
tamlayan	قِسْطَيْنِ‎ ḳisṭayni	الْقِسْطَيْنِ‎ el-ḳisṭayni	قِسْطَيْ‎ ḳisṭay
çoğul	basit cem'-i mükesser munsarıf
	belirsiz	belirli	kurgu
ölçüsüz	أَقْسَاط‎ ʾaḳsāṭ	الْأَقْسَاط‎ el-ʾaḳsāṭ	أَقْسَاط‎ ʾaḳsāṭ
yalın	أَقْسَاطٌ‎ ʾaḳsāṭun	الْأَقْسَاطُ‎ el-ʾaḳsāṭu	أَقْسَاطُ‎ ʾaḳsāṭu
belirtme	أَقْسَاطًا‎ ʾaḳsāṭan	الْأَقْسَاطَ‎ el-ʾaḳsāṭa	أَقْسَاطَ‎ ʾaḳsāṭa
tamlayan	أَقْسَاطٍ‎ ʾaḳsāṭin	الْأَقْسَاطِ‎ el-ʾaḳsāṭi	أَقْسَاطِ‎ ʾaḳsāṭi

Türevleri

• Farsça: قسط‎

  → Hindustânî

• Hintçe: क़िस्त (qist)

  Urduca: قسط‎

• → Bengalce: কিস্তি (kisti)

• Osmanlı Türkçesi: قسط‎

Ad

قَسْط (ḳasṭ) e

1. adaletsizlik

Çekimleme

قَسْط (ḳasṭ) ad çekimi

tekil	basit tekil munsarıf
	belirsiz	belirli	kurgu
ölçüsüz	قَسْط ḳasṭ	الْقَسْط‎ el-ḳasṭ	قَسْط ḳasṭ
yalın	قَسْطٌ ḳasṭun	الْقَسْطُ‎ el-ḳasṭu	قَسْطُ ḳasṭu
belirtme	قَسْطًا‎ ḳasṭan	الْقَسْطَ‎ el-ḳasṭa	قَسْطَ ḳasṭa
tamlayan	قَسْطٍ ḳasṭin	الْقَسْطِ‎ el-ḳasṭi	قَسْطِ ḳasṭi

Kaynaklar

• Fraenkel, Siegmund (1886). Die aramäischen Fremdwörter im Arabischen (de), 205.
• Jeffery, Arthur (1938). The Foreign Vocabulary of the Qurʾān.

Köken 2

Eski Yunanca κόστος (kóstos) sözcüğünden, o da Sanskritçe कुष्ठ (kuṣṭha) sözcüğünden.

Ad

قُسْط (ḳusṭ) e

1. (botanik) costus

Çekimleme

قُسْط (ḳusṭ) ad çekimi

tekil	basit tekil munsarıf
	belirsiz	belirli	kurgu
ölçüsüz	قُسْط ḳusṭ	الْقُسْط‎ el-ḳusṭ	قُسْط ḳusṭ
yalın	قُسْطٌ ḳusṭun	الْقُسْطُ‎ el-ḳusṭu	قُسْطُ ḳusṭu
belirtme	قُسْطًا‎ ḳusṭan	الْقُسْطَ‎ el-ḳusṭa	قُسْطَ ḳusṭa
tamlayan	قُسْطٍ ḳusṭin	الْقُسْطِ‎ el-ḳusṭi	قُسْطِ ḳusṭi

Türevleri

• Kıptice: ⲕⲟⲩⲥ̅ⲧ (kous̅t)
• Orta Ermenice: ղուստ (łust, “կոստ”)

Ek okumalar

• Arapça Vikipedi'de قسط (نبات)

Anagramlar

• طَقْس‎ (ṭaḳs)

Osmanlı Türkçesi

Köken

Arapça قِسْط‎ (ḳisṭ).

Söyleniş

• IPA^(anahtar): /ˈkɯst/

Ad

قسط (kıst)

1. parça
2. taksit

Çekimleme

قسط‎ (kıst) adının çekimi

	tekil	çoğul
yalın	قسط‎ kıst	قسطلر‎ kıstlar
belirtme	قسطی‎ kısdı	قسطلری‎ kıstları
yönelme	قسطه‎ kısda	قسطلره‎ kıstlara
bulunma	قسطده‎ kıstta	قسطلرده‎ kıstlarda
ayrılma	قسطدن‎ kısttan	قسطلردن‎ kıstlardan
tamlayan	قسطڭ‎ kısdın	قسطلرڭ‎ kıstların
iyelik
	tekil	çoğul
1. tekil (benim)	قسطم‎ kısdım	قسطلرم‎ kıstlarım
2. tekil (senin)	قسطڭ‎ kısdın	قسطلرڭ‎ kıstların
3. tekil (onun)	قسطی‎ kısdı	قسطلری‎ kıstları
1. çoğul (bizim)	قسطمز‎ kısdımız	قسطلرمز‎ kıstlarımız
2. çoğul (sizin)	قسطڭز‎ kısdınız	قسطلرڭز‎ kıstlarınız
3. çoğul (onların)	قسطی‎ kısdı قسطلری‎ kıstları