hâlletmek

Türkçe

Köken

Osmanlı Türkçesi حل ایتمك‎ (Arapça خَالّ‎ (ḫāll) + Osmanlı Türkçesi ایتمك‎, hâll + etmek, hâlletme + -k)

Söyleniş

• IPA^(anahtar): /ˈhɑllʲ.et.ˈmec/
• Heceleme: hâll‧et‧mek

Eylem

hâlletmek (üçüncü tekil şahıs geniş zaman çekimi hâlletir)

1. Bir cismi bir sıvı içinde eritmek.
2. Güç görünen bir olay veya hâle çözüm yolu bulmak.

   "Bir arkadaşa, sinema işlerinden anlayan bir arkadaşa bu konuşmayı anlattığım zaman o muammayı hâlletti." — N. Hikmet

3. Müspet neticeye bağlamak, yoluna koymak.

   "Bakınız, tesadüf bunu ne kadar güzel düşünüp hâlletti." — M. Ş. Esendal

4. (halk ağzı) Bir yemeği yenecek hâle getirmek.
5. (argo) Cinsî ilişki kurmak.

   Irz düşmanı evvelâ kızın annesini, sonra da kendisini hâlletti.

6. (matematik) Çözmek

Çekimleme

hâlletmek eyleminin çekimi

olumlu çekimler
			tekil			çoğul
			ben	sen	o	biz	siz	onlar
bildirme (haber) kipleri	belirli geçmiş	basit	hâllettim	hâllettin	hâlletti	hâllettik	hâllettiniz	hâllettiler
		hikaye	hâllettiydim	hâllettiydin	hâllettiydi	hâllettiydik	hâllettiydiniz	hâllettiydiler
		rivayet	—	—	—	—	—	—
		şart	hâllettiysem	hâllettiysen	hâllettiyse	hâllettiysek	hâllettiyseniz	hâllettiyseler hâllettilerse
	belirsiz geçmiş	basit	hâlletmişim	hâlletmişsin	hâlletmiş	hâlletmişiz	hâlletmişsiniz	hâlletmişler
		hikaye	hâlletmiştim	hâlletmiştin	hâlletmişti	hâlletmiştik	hâlletmiştiniz	hâlletmiştiler
		rivayet	hâlletmişmişim	hâlletmişmişsin	hâlletmişmiş	hâlletmişmişiz	hâlletmişmişsiniz	hâlletmişmişler
		şart	hâlletmişsem	hâlletmişsen	hâlletmişse	hâlletmişsek	hâlletmişseniz	hâlletmişseler hâlletmişlerse
	geniş	basit	hâlletirim	hâlletirsin	hâlletir	hâlletiriz	hâlletirsiniz	hâlletirler
		hikaye	hâlletirdim	hâlletirdin	hâlletirdi	hâlletirdik	hâlletirdiniz	hâlletirdiler
		rivayet	hâlletirmişim	hâlletirmişsin	hâlletirmiş	hâlletirmişiz	hâlletirmişsiniz	hâlletirmişler
		şart	hâlletirsem	hâlletirsen	hâlletirse	hâlletirsek	hâlletirseniz	hâlletirseler hâlletirlerse
	şimdiki	basit	hâlletiyorum	hâlletiyorsun	hâlletiyor	hâlletiyoruz	hâlletiyorsunuz	hâlletiyorlar
		hikaye	hâlletiyordum	hâlletiyordun	hâlletiyordu	hâlletiyorduk	hâlletiyordunuz	hâlletiyordular
		rivayet	hâlletiyormuşum	hâlletiyormuşsun	hâlletiyormuş	hâlletiyormuşuz	hâlletiyormuşsunuz	hâlletiyormuşlar
		şart	hâlletiyorsam	hâlletiyorsan	hâlletiyorsa	hâlletiyorsak	hâlletiyorsanız	hâlletiyorsalar hâlletiyorlarsa
	gelecek	basit	hâlleteceğim	hâlleteceksin	hâlletecek	hâlleteceğiz	hâlleteceksiniz	hâlletecekler
		hikaye	hâlletecektim	hâlletecektin	hâlletecekti	hâlletecektik	hâlletecektiniz	hâlletecektiler
		rivayet	hâlletecekmişim	hâlletecekmişsin	hâlletecekmiş	hâlletecekmişiz	hâlletecekmişsiniz	hâlletecekmişler
		şart	hâlleteceksem	hâlleteceksen	hâlletecekse	hâlleteceksek	hâlletecekseniz	hâlletecekseler hâlleteceklerse
dilek (tasarlama) kipleri	istek	basit	hâlleteyim	hâlletesin	hâllete	hâlletelim	hâlletesiniz	hâlleteler
		hikaye	hâlleteydim	hâlleteydin	hâlleteydi	hâlleteydik	hâlleteydiniz	hâlleteydiler
		rivayet	hâlleteymişim	hâlleteymişsin	hâlleteymiş	hâlleteymişiz	hâlleteymişsiniz	hâlleteymişler
		şart	—	—	—	—	—	—
	şart	basit	hâlletsem	hâlletsen	hâlletse	hâlletsek	hâlletseniz	hâlletseler
		hikaye	hâlletseydim	hâlletseydin	hâlletseydi	hâlletseydik	hâlletseydiniz	hâlletseydiler
		rivayet	hâlletseymişim	hâlletseymişsin	hâlletseymiş	hâlletseymişiz	hâlletseymişsiniz	hâlletseymişler
		şart	—	—	—	—	—	—
	gereklilik	basit	hâlletmeliyim	hâlletmelisin	hâlletmeli	hâlletmeliyiz	hâlletmelisiniz	hâlletmeliler
		hikaye	hâlletmeliydim	hâlletmeliydin	hâlletmeliydi	hâlletmeliydik	hâlletmeliydiniz	hâlletmeliydiler
		rivayet	hâlletmeliymişim	hâlletmeliymişsin	hâlletmeliymiş	hâlletmeliymişiz	hâlletmeliymişsiniz	hâlletmeliymişler
		şart	hâlletmeliysem	hâlletmeliysen	hâlletmeliyse	hâlletmeliysek	hâlletmeliyseniz	hâlletmeliyseler hâlletmelilerse
	emir	basit	—	hâllet	hâlletsin	—	hâlletin hâlletiniz	hâlletsinler
		hikaye	—	—	—	—	—	—
		rivayet	—	—	—	—	—	—
		şart	—	—	—	—	—	—
olumsuz çekimler
			tekil			çoğul
			ben	sen	o	biz	siz	onlar
bildirme (haber) kipleri	belirli geçmiş	basit	hâlletmedim	hâlletmedin	hâlletmedi	hâlletmedik	hâlletmediniz	hâlletmediler
		hikaye	hâlletmediydim	hâlletmediydin	hâlletmediydi	hâlletmediydik	hâlletmediydiniz	hâlletmediydiler
		rivayet	—	—	—	—	—	—
		şart	hâlletmediysem	hâlletmediysen	hâlletmediyse	hâlletmediysek	hâlletmediyseniz	hâlletmediyseler hâlletmedilerse
	belirsiz geçmiş	basit	hâlletmemişim	hâlletmemişsin	hâlletmemiş	hâlletmemişiz	hâlletmemişsiniz	hâlletmemişler
		hikaye	hâlletmemiştim	hâlletmemiştin	hâlletmemişti	hâlletmemiştik	hâlletmemiştiniz	hâlletmemiştiler
		rivayet	hâlletmemişmişim	hâlletmemişmişsin	hâlletmemişmiş	hâlletmemişmişiz	hâlletmemişmişsiniz	hâlletmemişmişler
		şart	hâlletmemişsem	hâlletmemişsen	hâlletmemişse	hâlletmemişsek	hâlletmemişseniz	hâlletmemişseler hâlletmemişlerse
	geniş	basit	hâlletmem	hâlletmezsin	hâlletmez	hâlletmeyiz	hâlletmezsiniz	hâlletmezler
		hikaye	hâlletmezdim	hâlletmezdin	hâlletmezdi	hâlletmezdik	hâlletmezdiniz	hâlletmezdiler
		rivayet	hâlletmezmişim	hâlletmezmişsin	hâlletmezmiş	hâlletmezmişiz	hâlletmezmişsiniz	hâlletmezmişler
		şart	hâlletmezsem	hâlletmezsen	hâlletmezse	hâlletmezsek	hâlletmezseniz	hâlletmezseler hâlletmezlerse
	şimdiki	basit	hâlletmiyorum	hâlletmiyorsun	hâlletmiyor	hâlletmiyoruz	hâlletmiyorsunuz	hâlletmiyorlar
		hikaye	hâlletmiyordum	hâlletmiyordun	hâlletmiyordu	hâlletmiyorduk	hâlletmiyordunuz	hâlletmiyordular
		rivayet	hâlletmiyormuşum	hâlletmiyormuşsun	hâlletmiyormuş	hâlletmiyormuşuz	hâlletmiyormuşsunuz	hâlletmiyormuşlar
		şart	hâlletmiyorsam	hâlletmiyorsan	hâlletmiyorsa	hâlletmiyorsak	hâlletmiyorsanız	hâlletmiyorsalar hâlletmiyorlarsa
	gelecek	basit	hâlletmeyeceğim	hâlletmeyeceksin	hâlletmeyecek	hâlletmeyeceğiz	hâlletmeyeceksiniz	hâlletmeyecekler
		hikaye	hâlletmeyecektim	hâlletmeyecektin	hâlletmeyecekti	hâlletmeyecektik	hâlletmeyecektiniz	hâlletmeyecektiler
		rivayet	hâlletmeyecekmişim	hâlletmeyecekmişsin	hâlletmeyecekmiş	hâlletmeyecekmişiz	hâlletmeyecekmişsiniz	hâlletmeyecekmişler
		şart	hâlletmeyeceksem	hâlletmeyeceksen	hâlletmeyecekse	hâlletmeyeceksek	hâlletmeyecekseniz	hâlletmeyecekseler hâlletmeyeceklerse
dilek (tasarlama) kipleri	istek	basit	hâlletmeyeyim	hâlletmeyesin	hâlletmeye	hâlletmeyelim	hâlletmeyesiniz	hâlletmeyeler
		hikaye	hâlletmeyeydim	hâlletmeyeydin	hâlletmeyeydi	hâlletmeyeydik	hâlletmeyeydiniz	hâlletmeyeydiler
		rivayet	hâlletmeyeymişim	hâlletmeyeymişsin	hâlletmeyeymiş	hâlletmeyeymişiz	hâlletmeyeymişsiniz	hâlletmeyeymişler
		şart	—	—	—	—	—	—
	şart	basit	hâlletmesem	hâlletmesen	hâlletmese	hâlletmesek	hâlletmeseniz	hâlletmeseler
		hikaye	hâlletmeseydim	hâlletmeseydin	hâlletmeseydi	hâlletmeseydik	hâlletmeseydiniz	hâlletmeseydiler
		rivayet	hâlletmeseymişim	hâlletmeseymişsin	hâlletmeseymiş	hâlletmeseymişiz	hâlletmeseymişsiniz	hâlletmeseymişler
		şart	—	—	—	—	—	—
	gereklilik	basit	hâlletmemeliyim	hâlletmemelisin	hâlletmemeli	hâlletmemeliyiz	hâlletmemelisiniz	hâlletmemeliler
		hikaye	hâlletmemeliydim	hâlletmemeliydin	hâlletmemeliydi	hâlletmemeliydik	hâlletmemeliydiniz	hâlletmemeliydiler
		rivayet	hâlletmemeliymişim	hâlletmemeliymişsin	hâlletmemeliymiş	hâlletmemeliymişiz	hâlletmemeliymişsiniz	hâlletmemeliymişler
		şart	hâlletmemeliysem	hâlletmemeliysen	hâlletmemeliyse	hâlletmemeliysek	hâlletmemeliyseniz	hâlletmemeliyseler hâlletmemelilerse
	emir	basit	—	hâlletme	hâlletmesin	—	hâlletmeyin hâlletmeyiniz	hâlletmesinler
		hikaye	—	—	—	—	—	—
		rivayet	—	—	—	—	—	—
		şart	—	—	—	—	—	—

Zıt anlamlılar

• hâlletmemek

Üst kavramlar

• etmek

Türetilmiş kavramlar

• hâlledebilmek, hâlledilmek, hâlledivermek, hâllettirmek

Çeviriler

bir işi yapmak

• Almanca: abwickeln (de), bereinigen (de)
• Arapça: تَسْوِيَة‎ (ar) (tesviye)
• Azerice: həll etmək (az)
• İngilizce: to dissolve (en), to settle (en), to solve (en)
• İsveççe: att bosätta sig (sv)
• Kumanca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz.
• Portekizce: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz.}
• Uygurca: həl k̡ilmak̡, yəxmək (ug)

Kaynakça

• Türk Dil Kurumuna göre "hâlletmek" maddesi