öksüz

Haftanın sözcüğü – 2008, 1. hafta

Türkçe

Köken

Eski Türkçe ög‎ (ög) + -süz

Söyleniş

• IPA^(anahtar): /øcˈsyz/
• Heceleme: ök‧süz

Ad

öksüz (belirtme hâli öksüzü, çoğulu öksüzler)

1. anası veya hem anası hem babası ölmüş olan, yetim çocuk
2. kimsesiz kişi

   Duvarda bir posta kutusu var. Belki aşk mektupları bekliyor. İçimdeki öksüz daha mı küçüldü. Emekliyor. - H. F. Ozansoy

Üst kavramlar

• (yetim çocuk): çocuk
• (kimsesiz kişi): insan, kişi

Atasözleri

Öksüz hırsızlığa çıkarsa ay ilk akşamdan doğar

Öksüz neden güler? Yanılır da güler

Öksüz oynaşa çıkmış, ay akşamdan doğmuş

Türetilmiş kavramlar

• öksüzce, öksüzdoyuran, öksüzken, öksüzle, öksüzlü, öksüzlük, öksüzsüz, öksüzsevindiren

Ön ad

öksüz (karşılaştırma daha öksüz, üstünlük en öksüz)

1. anası veya hem anası hem babası ölmüş olan (çocuk), yetim

   Anasız kız, han soyu olsa öksüzdür gene. Kapandım bak, senin de ölmeden cenazene. - F. N. Çamlıbel

2. kimsesiz

Atasözleri

Alçak at binmeye kolay, öksüz çocuk dövmeye kolay

Öksüz çocuk göbeğini kendisi keser

Öksüz kuzu öveç olmaz

Öksüz oğlan göbeğini kendi keser

Kelime birliktelikleri

yetim

öksüz anası, öksüz babası, öksüz dilimi, öksüz kalmak, öksüz kemere

Çeviriler

yetim

• Almanca: waise (de)
• Arapça: يَتِيم‎ (ar) (yetīm)
• Azerice: yetim (az)
• Bulgarca: сирак (bg) (sirak)
• Eski Türkçe: öksüz‎ (otk) (öksüz)
• Fince: orpo (fi)
• Fransızca: orphelin (fr)
• Gagavuzca: üüsüz (gag)
• İngilizce: orphan (en)
• Rusça: сирота (ru) (sirota)
• Tatarca: üksez (tt)
  • Yunanca: ορφανός (el) (orfanós) [orphanós]

Kaynakça

• Türk Dil Kurumuna göre "öksüz" maddesi

Eski Türkçe

Bu sözcüğün, biçim ve içerik olarak Vikisözlük standartlarına ulaşması için elden geçirilmesi gerekmektedir.

Madde düzenleme ve Vikisözlük standartları ile ilgili bilgi
Bu sözcükte ayrıca şu sorunlar da bulunmaktadır:

• Bu söz(cük), ait olduğu dilin kullandığı Eski Türkçe alfabesinde yazılmamıştır.

Düzenleme yapıldıktan sonra bu not silinmelidir.

Ön ad

[1] öksüz

[2] akılsız

Kaynakça

• Eyuboğlu, İsmet Zeki (1998). Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü. İstanbul: Sosyal Yayınlar. ISBN 975-738-472-2.

• Atalay, Besim (1945). Ettuhfet-üz-Zekiyye Fil-Lugat-it-Türkiye. İstanbul: Klişecilik ve Matbaacılık T.A.Ş..