baba

Haftanın sözcüğü – 2007, 39. hafta

Ayrıca bakınız: ata, баба, peder

Türkçe

Söyleniş

IPA^(anahtar): /bɑˈbɑ/, (çoğulu) /bɑbɑˈɫɑɾ/

Köken

Farsça

Ad

baba (belirtme hâli babayı, çoğulu babalar)

Vikipedi

baba hakkında Türkçe Vikipedi'de ansiklopedik bilgi bulabilirsiniz.

Baba ve çocuğu

[2] (denizcilik) Baba iskele babası

1. (aile) çocuğun Dünya'ya gelmesinden etken olan erkek, peder, çocuğu olmuş erkek

   Babam eve şimdi geldi.

   Türk babanın ve Türk ananın çocuğu Türktür. - Anayasa

   Asya'daki babalarımızdan miras kalan millî şiirimizin manzum şekillerinde... - Y. K. Beyatlı

   ananın atanın (babanın) hakkı için yap.

2. (denizcilik) yanaşan gemileri bağlamak için rıhtıma konmuş dökme demir veya betondan silindir, iskele babası
3. tarikatlarda tekke büyüğü
4. (mecaz) silah kaçakçılığı, kara para aklama ve uyuşturucu madde ticareti gibi kirli ve gizli işler yapan çetenin başı
5. (mecaz) yaratıcı, kurucu kesi, mafya babası
6. (Bursa ağzı) kavşak
7. kazılarda çıkarılan toprağın miktarını hesaplayabilmek için yer yer bırakılan toprak dikme
8. çatı merteki
9. bir ülkeye veya bir topluluğa yararlı olmuş kişi

   Atatürk Türk milletinin babasıdır.

10. koruyucu, babalık duyguları ile dolu kişi
11. koruyucu, velinimet
12. saygı ifadesi olarak yaşlılara verilen unvan
13. zencilerde görülen saraya benzer hastalık

Çekimleme

baba adının çekimi

		tekil	çoğul
yalın		baba	babalar
belirtme		babayı	babaları
yönelme		babaya	babalara
bulunma		babada	babalarda
ayrılma		babadan	babalardan
tamlayan		babanın	babaların
iyelik
		tekil	çoğul
1. tekil	yalın	babam	babalarım
	belirtme	babamı	babalarımı
	yönelme	babama	babalarıma
	bulunma	babamda	babalarımda
	ayrılma	babamdan	babalarımdan
	tamlayan	babamın	babalarımın
2. tekil	yalın	baban	babaların
	belirtme	babanı	babalarını
	yönelme	babana	babalarına
	bulunma	babanda	babalarında
	ayrılma	babandan	babalarından
	tamlayan	babanın	babalarının
3. tekil	yalın	babası	babaları
	belirtme	babasını	babalarını
	yönelme	babasına	babalarına
	bulunma	babasında	babalarında
	ayrılma	babasından	babalarından
	tamlayan	babasının	babalarının
1. çoğul	yalın	babamız	babalarımız
	belirtme	babamızı	babalarımızı
	yönelme	babamıza	babalarımıza
	bulunma	babamızda	babalarımızda
	ayrılma	babamızdan	babalarımızdan
	tamlayan	babamızın	babalarımızın
2. çoğul	yalın	babanız	babalarınız
	belirtme	babanızı	babalarınızı
	yönelme	babanıza	babalarınıza
	bulunma	babanızda	babalarınızda
	ayrılma	babanızdan	babalarınızdan
	tamlayan	babanızın	babalarınızın
3. çoğul	yalın	babası	babaları
	belirtme	babasını	babalarını
	yönelme	babasına	babalarına
	bulunma	babasında	babalarında
	ayrılma	babasından	babalarından
	tamlayan	babasının	babalarının

Üst kavramlar

• ebeveyn

Yan kavramlar

• anne

Deyimler

Âdem baba, aile babası, ana baba, ana baba eline bakmak, ana baba kuzusu, baba adam, baba adı, baba boyunduruğu, baba bucağı, baba değil, baba evi, baba gibi, baba hindi, baba malı, baba mirası, baba nasihati, baba ocağı, baba olmak, baba sanlı, baba soyluluk, baba tatlısı, baba yadigârı, baba yurdu, babaanne, babadan babaya, babadan oğula, babaları üstünde olmak, babalı, babalık, babam sağ olsun, babamın adı Hıdır, elimden gelen budur, babana rahmet, babanın annesi, babası tutmak, babasına çekmek, babasına rahmet okumak, babasının çiftliği, babasının oğlu, babasının hayrına, babasının kızı, babasının oğlu, babasızlık, babayı yemek, dert babası, devlet baba. Gani Baba, Gül Baba, Haçkalı Baba, iskele babası, kayın baba, mafya babası, Mimi Baba, Noel baba, paşa baba, Somuncu Baba, Şam Baba, tırabzan babası, üvey baba

Türetilmiş kavramlar

• ağababa, babaanne, Babacan, babacan, babacı, babacık, babafingo, babalı, babam, babaevi, babası, babasılık, babasız, babasız, babasızlık, babayani, babayiğit, babayiğitçe, babayiğitlik, babayla, babaysa, ballıbaba, dedebaba, efendibaba

Çeviriler

Aile bireyi

• Afarca: abba (aa)
• Afrikanca: vader (af)
• Aiton dili: ပေႃ (poa)
• Almanca: Vater (de) e, Papa (de) e, Papi (de) e, Vati (de) e
• Aragonca: pai (an)
• Aramice: ܐܒܐ‎ (arc) e (’abā’)
• Arapça: أَبٌ‎ (ar) e (ab(un))
• Arnavutça: baba (sq), atë (sq)
• Asturyasça: pá (ast)
• Aymaraca: awki (ay)
• Azerice: ata (az)
• Baskça: aita (eu)
• Bretonca: tad (br) e
• Bulgarca: баща (bg) d (bašta)
• Calo dili: batú, bato, batico, dadá
• Çekçe: otec (cs), táta (cs), tatínek (cs), taťka (cs), fotr (cs) e [pejorative]
• Çince: 父 (zh) (fù), 爸爸 (zh), 父亲 (zh) (fù qīn)
• Danca: far (da), fader (da)
• Endonezce: ayah (id), bapak (id), ayahanda (id), bapa (id), pak (id)
• Esperanto: patro (eo), paĉjo (eo)
• Estonca: isa (et)
• Evenki dili: амин (amin)
• Faroe dili: faðir (fo), pápi (fo)
• Farsça: پِدَر‎ (fa) [pedær], بابا‎ (fa) (ba:ba:)
• Felemenkçe: vader (nl) e, papa (nl), pappie (nl)
• Fince: isä (fi), pollari (fi)
• Fransızca: père (fr), papa (fr) e
• Friuli dili: pari (fur)
• Frizce: heit (fy)
• Galce: tad (cy)
• Galiçyaca: pai (gl)
• Guarani dili: túva (gn), ru (gn)
• Haitice: papa (ht)
• Hausaca: baba (ha), uba (ha)
• İbranice: אָב‎ (he) e, פאדרי‎ (he)
• İdo: patro (io)
• İngilizce: father (en), dad (en), daddy (en), pop (en), papa (en)
• İnterlingua: patre (ia)
• İrlandaca: athair (ga), daidí (ga)
• İspanyolca: padre (es) e, papá (es), tata (es)
• İsveççe: fader (sv), far (sv), pappa (sv)
• İtalyanca: padre (it) e, babbo (it), tata (it), papà (it)
• İzlandaca: faðir (is)
• Japonca: お父さん (ja) (おとうさん, otōsan), 父 (ja) (ちち, chichi)
• Karaçay Balkarca: ata (krc)
• Kaşupça: òjc (csb)
• Katalanca: pare (ca) e
• Kazakça: әке (kk) (âke)
• Keçuva dili: tata (qu), churiyaqe (qu)
• Kırım Tatarca: baba (crh)
• Korece: 아버지 (ko) (abeoji)
• Koryakça: эньпич
• Kürtçe: bav (ku)
• Latince: pater (la), papa (la), atta (la)
• Lehçe: ojciec (pl) e, eril
• Letonca: tēvs (lv)
• Lingala: tata (ln)
• Litvanca: tėvas (lt), pradininkas (lt), protėvis (lt)
• Maasai dili: papa (mas), paapa (mas), olaiiu (mas)
• Macarca: atya (hu), apa (hu), papa (hu), édesapa (hu), apu (hu)
• Makedonca: татко (mk) e (tatko), отец (mk) e (otec)
• Malayca: bapa (ms)
• Maltaca: missier (mt)
• Maorice: haakoro (mi), kohake (mi)
• Malgaşça: ray (mg)
• Norveççe: far (no)
• Oksitanca: paire (oc)
• Özbekçe: ota (uz)
• Portekizce: pai (pt) e
• Rapanui dili: koro (rap), matu’a (rap), matu’a tane (rap)
• Romanşça: bab (rm)
• Rumence: tată (ro), părinte (ro), taică (ro)
• Rusça: отец (ru) e (otets)
• Samoaca: tamā (sm)
• Savahili dili: baba (sw)
• Sarduca: babbu (sc)
• Sırp-Hırvatça: отац (sh) e, otac (sh) e
• Sicilyaca: patri (scn)
• Slovakça: otec (sk)
• Slovence: ôèe (sl)
• Somalice: aabo (so), aabbe (so)
• Tabasaran dili: адаш (adaş)
• Tagalogca: tatay (tl), ama (tl)
• Tatarca: ata (tt), äti (tt)
• Tayca: พ่อ (th) (pɔ̂ɔ)
• Türkmence: ata (tk), däde (tk), dääde (tk), kaka (tk)
• Ukraynaca: eril
• Udmurtça: айы (udm) (ajy), атай (udm) (ataj), бубы (udm) (buby)
• Uygurca: ata (ug), dada (ug)
• Xhosa dili: utata (xh), ubawo (xh)
• Volapük: fat (vo)
• Yahudi İspanyolcası: padre (lad)
• Yunanca: πατήρ (el) e (patír), πάτερ (el) e (páter), πατέρας (el) (patéras), μπαμπάς (el) e (bampás)
• Zuluca: ubaba (zu)

Denizcilik

• Almanca: Poller (de) e
• Fince: pollari (fi)
• İngilizce: bollard (en), mooring post (en)
• İspanyolca: noray (es), bolardo (es)
• Rusça: прикол (ru) (prikol)

Kaynakça

• Türk Dil Kurumuna göre "baba" maddesi

Atasözleri

• Amca baba yarısı
• Baba ekmeği zindan ekmeği, koca ekmeği meydan ekmeği
• Baba koruk yer, oğlunun dişi kamaşır
• Baba malı tez tükenir, evlat gerek kazana
• Baba oğluna bir bağ bağışlamış, oğul babaya bir salkım üzüm vermemiş
• Babadan mal kalır, kemal kalmaz
• Babaya dayanma, karıya güvenme

Afrikanca

Ad

baba

1. (primatlar, aile) bebek

Azerice

Ad

baba

1. (aile) dede

Çağatayca

Ad

1. ata
2. cid
3. peder
4. ebu
5. deve

Fransızca

Ad

baba

1. bir çeşit erikli kek

Hausaca

Ad

baba

1. (aile) baba

İspanyolca

Köken

Latince baba

Ad

baba

1. saçma sapan söz
2. salya
3. sümük

Kırım Tatarca

Ad

baba

1. (aile) baba

Savahili dili

Ad

baba

1. (aile) baba

Sırp-Hırvatça

Ad

baba d (çoğulu babe)

1. (aile) (Boşnak, Sırp, Hırvat ağzı) büyükanne, nine
2. haminne, yaşlı kadın

Eş anlamlılar

• lena

Tagalogca

Ad

baba

1. çene

Tatarca

Ad

baba

1. (aile) dede

Kaynakça

• KÚNOS, Dr. Ignaz (1902). Şeyh Süleyman Efendi, Çağatayca-Osmanlıca Sözlük. Budapeşte: Section Orientale de la Société Ethnographique Hongroise.

Türkmence

Ad

baba

1. (aile) dede (annenin babası)baba

Lazca

Ad

baba

1. baba