büyük

Haftanın sözcüğü – 2009, 6. hafta

Haftanın sözcüğü – 2009, 5. hafta

Türkçe

Söyleniş

IPA^(anahtar): byˈjyc

Heceleme: bü‧yük

Köken

Eski Türkçe بويوك‎

Ad

büyük (belirtme hâli büyüğü, çoğulu büyükler) -ğü

1. (mecaz) makam, rütbe, derece bakımından daha üst olan kişi
2. erişkin, yetişkin kişi
3. (din) büyük abdest

   Büyüklerin tandır sefasına ayıracak zamanları yoktu. - A. Kutlu

Çekimleme

büyük adının çekimi

	tekil	çoğul
yalın	büyük	büyükler
belirtme	büyüğü	büyükleri
yönelme	büyüğe	büyüklere
bulunma	büyükte	büyüklerde
ayrılma	büyükten	büyüklerden
tamlayan	büyüğün	büyüklerin
iyelik
	tekil	çoğul
1. tekil (benim)	büyüğüm	büyüklerim
2. tekil (senin)	büyüğün	büyüklerin
3. tekil (onun)	büyüğü	büyükleri
1. çoğul (bizim)	büyüğümüz	büyüklerimiz
2. çoğul (sizin)	büyüğünüz	büyükleriniz
3. çoğul (onların)	büyüğü büyükleri

Deyimler

• büyük söylemek
• büyük sözüme tövbe
• küçük köyün büyük ağası

Karşıt anlamlılar

• küçük

Atasözleri

• Ağzın karnından büyük olmasın
• Borçtan korkan kapısını büyük açmaz
• Büyük balık küçük balığı yer
• Büyük balık küçük balığı yutar
• Büyük başın derdi büyük olur
• Büyük lokma ye büyük söyleme
• Büyük lokma ye büyük söz söyleme

Çeviriler

erişkin kimse

• Almanca: Erwachsener (de) e, Erwachsene (de) d
• Bretonca: bras (br)
• Fince: arvohenkilö (fi); iso (fi), aikuinen (fi), täydellinen puhdistautuminen (fi)
• İngilizce: adult (en)
• Lehçe: ważki (pl); dorosły (pl); duży (pl), wielki (pl), ogromny (pl)

Ön ad

büyük

1. boyutları, benzerlerinden daha fazla olan (müşahhas cisim), küçük karşıtı

   Büyük ağaçların altında, gazinoya doğru gidiyoruz. - Y. Z. Ortaç

2. çok, ortalamayı aşan

   Büyük bir cevap sıkıntısı geçirdikten sonra itiraf etti. - P. Safa

3. niceliği çok olan

   Benim büyük kalabalıklara karşı ürkekliğim vardır. - R. N. Güntekin

4. üstün niteliği olan

   Molière büyük adammış, yeryüzüne gelmiş kişilerin en büyüklerinden biri. - N. Ataç

5. yetişkin, belli bir yaşa gelmiş

   Büyüklerin tandır sefasına ayıracak zamanları yoktu. - A. Kutlu

6. önemli

   Ömrünün tek ve büyük oyunu bitmişti. - T. Buğra

7. bir grup canlı arasından yaşı diğerlerine göre daha fazla olan

Çeviriler

boyutları benzerlerinden daha fazla olan

• Afrikanca: groot (af)
• Almanca: groß (de)
• Arnavutça: i madh (sq)
• Aşağı Almanca: groot (nds)
• Azerice: böyük (az), yekə (az)
• Çekçe: velký (cs)
• Çince: 泰 (zh)
• Danca: stor (da)
• Esperanto dili: dika (eo), granda (eo)
• Estonca: suur (et)
• Farsça: بزرگ‎ (fa)
• Felemenkçe: groot (nl)
• Fince: suuri (fi), iso (fi), merkittävä (fi)
• Fransızca: grand (fr)
• Gagavuzca: büük (gag)
• Galiçyaca: grande (gl)
• Hausaca: babba (ha)
• İbranice: גראנדי‎ (he)
• İngilizce: big (en), great (en), large (en)
• İspanyolca: grande (es), voluminoso (es)
• İsveççe: stor (sv)
• İsviçre Almancası: gross (als)
• İtalyanca: grande (it)
• Kalmukça: ик (xal) (ik)
• Keçuva dili: hatun (qu)
• Kırgızca: чон (ky) (çon)
• Kırım Tatarca: büyük (crh) balaban (crh), iri (crh)
• Korsikaca: grande (co)
• Kürtçe: mezin (ku)
• Latince: crassus (la), grandis (la), magnus (la)
• Lehçe: duży (pl)
• Macarca: nagy (hu)
• Malgaşça: avo (mg)
• Norveççe: stor (no)
• Oksitanca: grand (oc)
• Portekizce: grande (pt)
• Rusça: большой (ru) (bolʹşoy)
• Sümerce: 𒃲 (sux) (gal)
• Tatarca: zur (tt)
• Türkmence: beýik (tk), uly (tk)
• Venedikçe: grosso (vec)
• Yahudi İspanyolcası: grande (lad)
• Modern Yunanca: μεγάλος (el) (megálos)
• Xhosa dili: khulu (xh)
• Zuluca: khulu (zu)

Kaynakça

• Türk Dil Kurumu: "büyük"

Kırım Tatarca

Ön ad

büyük

1. büyük

   Büyügi Mümine 19 yaşında, küçügi Amira tek eki yaşını toldurdı.