yapmak

Türkçe

Köken

Osmanlı Türkçesi یاپمق‎ (yapmak) sözcüğünden devralındı, Ana Türkçe *yap- sözcüğünden devralındı.

Söyleniş

• IPA^(anahtar): /jap.ˈmak/
• Heceleme: yap‧mak

Eylem

yapmak (üçüncü tekil şahıs geniş zaman çekimi yapar)

1. bir dileği, bir isteği yerine getirmek

   eş anlamlıları: ifa etmek, uygulamak

   Şu işi yapıver diye yalvarmıştı da enişte engel olmuştu. — S. M. Alus

2. bir harekete, işe başlamak veya hareketle, işle uğraşmak

   Koşu yapmak.

   Sarsıntı yapmak.

3. bir şeyi başka bir şey hâline getirmek

   Ayrıca terbiye edeceğim, onu yaman bir polis köpeği yapacağım. — R. H. Karay

4. çıkarmak, salgılamak

   Tükürük bezleri tükürük yapar.

5. davranışı, fikri, isteği işe dönüştürmek

   eş anlamlıları: gerçekleştirmek, tahakkuk ettirmek

6. davranmak, hareket etmek

   Fırının harlı ateşi yanaklarını pembe pembe yapmıştı. — N. Araz

7. dışkı çıkarmak

   Çocuk altına yapmış.

8. düzenli hâle getirmek

   Yatak yapacağım.

   Yolu yaptılar.

9. evlendirmek

   Bu kızı sana yapacağız.

   Elimi ağzına götürerek sus işareti yaptım. — R. H. Karay

10. gerçekleştirmek, meydana getirmek, oluşturmak, ortaya koymak, tahakkuk ettirmek

    Her görevi ayrım gözetmeden aynı titizlikle yapmak başarının sırrıdır. — Ç. Altan

    İlk ve ortaöğrenimini Anadolu'da yapmıştır. — Y. Z. Ortaç

11. inşa etmek

    Onu da Üsküdar'daki ambar memuru yapmak suretiyle daireden uzaklaştırdı. — H. Taner

12. olmak

    Altın yapmak.

    Servet yapmak.

13. olmasına yol açmak

    Durgun sular sıtma yapar.

14. tamir etmek, onarmak

    Bozulan saatimi saatçi yaptı.

15. tehdit yoluyla birini bir hâle düşürmek

    Ben adamı ne yaparım, biliyor musun?

16. üretmek

    Ayakkabı yapmak onun işiydi.

17. yol almak

    Kazan çalıştığından gemi yol yapıyordu.

18. (argo) Becermek
    • Ayfer Tunç, 2014 Dünya Ağrısı, sayfa 305 , Can Yayınları

      "Hamalın biri öz oğlunu yapmış."

Çekimleme

yapmak eyleminin çekimi

olumlu çekimler
			tekil			çoğul
			ben	sen	o	biz	siz	onlar
bildirme (haber) kipleri	belirli geçmiş	basit	yaptım	yaptın	yaptı	yaptık	yaptınız	yaptılar
		hikâye	yaptıydım	yaptıydın	yaptıydı	yaptıydık	yaptıydınız	yaptıydılar
		rivayet	—	—	—	—	—	—
		şart	yaptıysam	yaptıysan	yaptıysa	yaptıysak	yaptıysanız	yaptıysalar yaptılarsa
	belirsiz geçmiş	basit	yapmışım	yapmışsın	yapmış	yapmışız	yapmışsınız	yapmışlar
		hikâye	yapmıştım	yapmıştın	yapmıştı	yapmıştık	yapmıştınız	yapmıştılar
		rivayet	yapmışmışım	yapmışmışsın	yapmışmış	yapmışmışız	yapmışmışsınız	yapmışmışlar
		şart	yapmışsam	yapmışsan	yapmışsa	yapmışsak	yapmışsanız	yapmışsalar yapmışlarsa
	geniş	basit	yaparım	yaparsın	yapar	yaparız	yaparsınız	yaparlar
		hikâye	yapardım	yapardın	yapardı	yapardık	yapardınız	yapardılar
		rivayet	yaparmışım	yaparmışsın	yaparmış	yaparmışız	yaparmışsınız	yaparmışlar
		şart	yaparsam	yaparsan	yaparsa	yaparsak	yaparsanız	yaparsalar yaparlarsa
	şimdiki	basit	yapıyorum	yapıyorsun	yapıyor	yapıyoruz	yapıyorsunuz	yapıyorlar
		hikâye	yapıyordum	yapıyordun	yapıyordu	yapıyorduk	yapıyordunuz	yapıyordular
		rivayet	yapıyormuşum	yapıyormuşsun	yapıyormuş	yapıyormuşuz	yapıyormuşsunuz	yapıyormuşlar
		şart	yapıyorsam	yapıyorsan	yapıyorsa	yapıyorsak	yapıyorsanız	yapıyorsalar yapıyorlarsa
	gelecek	basit	yapacağım	yapacaksın	yapacak	yapacağız	yapacaksınız	yapacaklar
		hikâye	yapacaktım	yapacaktın	yapacaktı	yapacaktık	yapacaktınız	yapacaktılar
		rivayet	yapacakmışım	yapacakmışsın	yapacakmış	yapacakmışız	yapacakmışsınız	yapacakmışlar
		şart	yapacaksam	yapacaksan	yapacaksa	yapacaksak	yapacaksanız	yapacaksalar yapacaklarsa
dilek (tasarlama) kipleri	istek	basit	yapayım	yapasın	yapa	yapalım	yapasınız	yapalar
		hikâye	yapaydım	yapaydın	yapaydı	yapaydık	yapaydınız	yapaydılar
		rivayet	yapaymışım	yapaymışsın	yapaymış	yapaymışız	yapaymışsınız	yapaymışlar
		şart	—	—	—	—	—	—
	şart	basit	yapsam	yapsan	yapsa	yapsak	yapsanız	yapsalar
		hikâye	yapsaydım	yapsaydın	yapsaydı	yapsaydık	yapsaydınız	yapsaydılar
		rivayet	yapsaymışım	yapsaymışsın	yapsaymış	yapsaymışız	yapsaymışsınız	yapsaymışlar
		şart	—	—	—	—	—	—
	gereklilik	basit	yapmalıyım	yapmalısın	yapmalı	yapmalıyız	yapmalısınız	yapmalılar
		hikâye	yapmalıydım	yapmalıydın	yapmalıydı	yapmalıydık	yapmalıydınız	yapmalıydılar
		rivayet	yapmalıymışım	yapmalıymışsın	yapmalıymış	yapmalıymışız	yapmalıymışsınız	yapmalıymışlar
		şart	yapmalıysam	yapmalıysan	yapmalıysa	yapmalıysak	yapmalıysanız	yapmalıysalar yapmalılarsa
	emir	basit	—	yap	yapsın	—	yapın yapınız	yapsınlar
		hikâye	—	—	—	—	—	—
		rivayet	—	—	—	—	—	—
		şart	—	—	—	—	—	—
olumsuz çekimler
			tekil			çoğul
			ben	sen	o	biz	siz	onlar
bildirme (haber) kipleri	belirli geçmiş	basit	yapmadım	yapmadın	yapmadı	yapmadık	yapmadınız	yapmadılar
		hikâye	yapmadıydım	yapmadıydın	yapmadıydı	yapmadıydık	yapmadıydınız	yapmadıydılar
		rivayet	—	—	—	—	—	—
		şart	yapmadıysam	yapmadıysan	yapmadıysa	yapmadıysak	yapmadıysanız	yapmadıysalar yapmadılarsa
	belirsiz geçmiş	basit	yapmamışım	yapmamışsın	yapmamış	yapmamışız	yapmamışsınız	yapmamışlar
		hikâye	yapmamıştım	yapmamıştın	yapmamıştı	yapmamıştık	yapmamıştınız	yapmamıştılar
		rivayet	yapmamışmışım	yapmamışmışsın	yapmamışmış	yapmamışmışız	yapmamışmışsınız	yapmamışmışlar
		şart	yapmamışsam	yapmamışsan	yapmamışsa	yapmamışsak	yapmamışsanız	yapmamışsalar yapmamışlarsa
	geniş	basit	yapmam	yapmazsın	yapmaz	yapmayız	yapmazsınız	yapmazlar
		hikâye	yapmazdım	yapmazdın	yapmazdı	yapmazdık	yapmazdınız	yapmazdılar
		rivayet	yapmazmışım	yapmazmışsın	yapmazmış	yapmazmışız	yapmazmışsınız	yapmazmışlar
		şart	yapmazsam	yapmazsan	yapmazsa	yapmazsak	yapmazsanız	yapmazsalar yapmazlarsa
	şimdiki	basit	yapmıyorum	yapmıyorsun	yapmıyor	yapmıyoruz	yapmıyorsunuz	yapmıyorlar
		hikâye	yapmıyordum	yapmıyordun	yapmıyordu	yapmıyorduk	yapmıyordunuz	yapmıyordular
		rivayet	yapmıyormuşum	yapmıyormuşsun	yapmıyormuş	yapmıyormuşuz	yapmıyormuşsunuz	yapmıyormuşlar
		şart	yapmıyorsam	yapmıyorsan	yapmıyorsa	yapmıyorsak	yapmıyorsanız	yapmıyorsalar yapmıyorlarsa
	gelecek	basit	yapmayacağım	yapmayacaksın	yapmayacak	yapmayacağız	yapmayacaksınız	yapmayacaklar
		hikâye	yapmayacaktım	yapmayacaktın	yapmayacaktı	yapmayacaktık	yapmayacaktınız	yapmayacaktılar
		rivayet	yapmayacakmışım	yapmayacakmışsın	yapmayacakmış	yapmayacakmışız	yapmayacakmışsınız	yapmayacakmışlar
		şart	yapmayacaksam	yapmayacaksan	yapmayacaksa	yapmayacaksak	yapmayacaksanız	yapmayacaksalar yapmayacaklarsa
dilek (tasarlama) kipleri	istek	basit	yapmayayım	yapmayasın	yapmaya	yapmayalım	yapmayasınız	yapmayalar
		hikâye	yapmayaydım	yapmayaydın	yapmayaydı	yapmayaydık	yapmayaydınız	yapmayaydılar
		rivayet	yapmayaymışım	yapmayaymışsın	yapmayaymış	yapmayaymışız	yapmayaymışsınız	yapmayaymışlar
		şart	—	—	—	—	—	—
	şart	basit	yapmasam	yapmasan	yapmasa	yapmasak	yapmasanız	yapmasalar
		hikâye	yapmasaydım	yapmasaydın	yapmasaydı	yapmasaydık	yapmasaydınız	yapmasaydılar
		rivayet	yapmasaymışım	yapmasaymışsın	yapmasaymış	yapmasaymışız	yapmasaymışsınız	yapmasaymışlar
		şart	—	—	—	—	—	—
	gereklilik	basit	yapmamalıyım	yapmamalısın	yapmamalı	yapmamalıyız	yapmamalısınız	yapmamalılar
		hikâye	yapmamalıydım	yapmamalıydın	yapmamalıydı	yapmamalıydık	yapmamalıydınız	yapmamalıydılar
		rivayet	yapmamalıymışım	yapmamalıymışsın	yapmamalıymış	yapmamalıymışız	yapmamalıymışsınız	yapmamalıymışlar
		şart	yapmamalıysam	yapmamalıysan	yapmamalıysa	yapmamalıysak	yapmamalıysanız	yapmamalıysalar yapmamalılarsa
	emir	basit	—	yapma	yapmasın	—	yapmayın yapmayınız	yapmasınlar
		hikâye	—	—	—	—	—	—
		rivayet	—	—	—	—	—	—
		şart	—	—	—	—	—	—

Zıt anlamlılar

• yapmamak

Alt kavramlar

yapmak

• 69 yapmak,
• ayak yapmak,
• caka yapmak,
• cazgırlık yapmak,
• düşük yapmak,
• efendilik yapmak,
• ense yapmak,
• gönderme yapmak,
• görümcelik yapmak

Deyimler

• habbeyi kubbe yapmak

Türetilmiş kavramlar

• yapabilmek, yapılmak, yaptırmak, yapıvermek

Çeviriler

yapmak

• Almanca: machen (de)
• Arapça: بَدِين‎ (ar) (bedīn)
• Azerice: düzəltmək (az), hazırlamaq (az), qurmaq (az), tikmək (az), yaratmaq (az)
• Baskça: egin (eu)
• Bulgarca: направям (bg) (napravyam)
• Çekçe: dělat (cs)
• Esperanto dili: fari (eo)
• Felemenkçe: doen (nl), maken (nl)
• Fince: tehdä (fi), muodostaa (fi), tulla joksikin (fi)
• Fransızca: construire (fr), fabriquer (fr), faire (fr), opérer (fr), poser (fr)
• İngilizce: do (en), make (en)
• Kırgızca: jasoo (ky)
• Kürtçe: kirin (ku)
• Latince: faciō (la)
• Lehçe: robić (pl), wykonywać (pl)
• Litvanca: daryti (lt)
• Macarca: csinál (hu), tesz (hu)
• Özbekçe: boʻlmoq (uz), chiqarmoq (uz), etmoq (uz), qilmoq (uz), tuzatmoq (uz), yasamoq (uz)
• Portekizce: fazer (pt), construir (pt)
• Rusça: делать (ru) (delatʹ), строить (ru) (stroitʹ)
• Tatarca:

  Kırım Tatarcası: yapmaq (crh), yasamaq (crh)

• Türkçe:

  Osmanlı Türkçesi: یاپمق‎ (ota)

• Yunanca:

  Modern Yunanca: κάνω (el) (káno)

Kaynakça

• Türk Dil Kurumuna göre "yapmak" maddesi