yer

Ayrıca bakınız: Yer

Türkçe

Haftanın sözcüğü – 2009, 4. hafta

Söyleniş

• IPA^(anahtar): /ˈjæɾ/
• Heceleme: yer

Köken 1

Osmanlı Türkçesi یر‎ sözcüğünden devralındı

Ad

yer (belirtme hâli yeri, çoğulu yerler)

1. bir olayın geçtiği veya geçeceği bölüm

   Kaza yeri. Toplantı yeri.

2. bir şeyin, bir kişinin kapladığı veya kaplayabileceği boşluk

   İzinsiz bir yere gitmek ne haddime? - M. Ş. Esendal

3. bulunulan, yaşanılan, oturulan bölge

   Anadolu'nun bâzı yerlerinde eski bir kocakarı itikadı vardır. - R. N. Güntekin

4. durum, konum, vaziyet

   Türkiye stratejik bakımdan önemli bir yerdedir.

   Yerimde olsan ne yapardın?

5. ehemmiyet, önem

   Uçağın yurt savunmasındaki yeri.

6. gezinilen, ayakla basılan taban

   Ayıp bir şey gördü mü kulaklarına kadar kızarıyor, gözünü yerde bir noktaya dikip öylece kalakalıyordu. - H. Taner

7. görev, vazife

   Askerden gelirse bakalım bir yere yerleştirebilecek miyiz? - M. Ş. Esendal

8. iz
9. üzerine yapı kurulmaya elverişli arazi

   Deniz kıyısında bir yer aldılar, ev yapacaklar.

10. (astronomi, coğrafya) yerküre
11. (coğrafya) memleket, ülke
12. (mimarlık) otel, motel v.s.’de kalınacak oda

    Yeriniz var mı?

13. (sosyoloji) makam
14. (ziraat) ekime müsait toprak parçası, arazi

    Çorak yerde ot bitmez.

Çekimleme

yer adının çekimi

		tekil	çoğul
yalın		yer	yerler
belirtme		yeri	yerleri
yönelme		yere	yerlere
bulunma		yerde	yerlerde
ayrılma		yerden	yerlerden
tamlayan		yerin	yerlerin
iyelik
		tekil	çoğul
1. tekil	yalın	yerim	yerlerim
	belirtme	yerimi	yerlerimi
	yönelme	yerime	yerlerime
	bulunma	yerimde	yerlerimde
	ayrılma	yerimden	yerlerimden
	tamlayan	yerimin	yerlerimin
2. tekil	yalın	yerin	yerlerin
	belirtme	yerini	yerlerini
	yönelme	yerine	yerlerine
	bulunma	yerinde	yerlerinde
	ayrılma	yerinden	yerlerinden
	tamlayan	yerinin	yerlerinin
3. tekil	yalın	yeri	yerleri
	belirtme	yeriyi	yerlerini
	yönelme	yeriye	yerlerine
	bulunma	yeride	yerlerinde
	ayrılma	yeriden	yerlerinden
	tamlayan	yerinin	yerlerinin
1. çoğul	yalın	yerimiz	yerlerimiz
	belirtme	yerimizi	yerlerimizi
	yönelme	yerimize	yerlerimize
	bulunma	yerimizde	yerlerimizde
	ayrılma	yerimizden	yerlerimizden
	tamlayan	yerimizin	yerlerimizin
2. çoğul	yalın	yeriniz	yerleriniz
	belirtme	yerinizi	yerlerinizi
	yönelme	yerinize	yerlerinize
	bulunma	yerinizde	yerlerinizde
	ayrılma	yerinizden	yerlerinizden
	tamlayan	yerinizin	yerlerinizin
3. çoğul	yalın	yeri yerleri
	belirtme	yeriyi yerlerini
	yönelme	yeriye yerlerine
	bulunma	yeride yerlerinde
	ayrılma	yeriden yerlerinden
	tamlayan	yerinin yerlerinin

Eş anlamlılar

• (bir olayın geçtiği veya geçeceği bölüm): alan, mahal
• (bir şeyin, bir kişinin kapladığı veya kaplayabileceği boşluk): mahal, mekân
• (üzerine yapı kurulmaya elverişli arazi): arsa

Zıt anlamlılar

• (bir şeyin kaplayabileceği boşluk, mekân): gök

Alt kavramlar

• acı yeri,
• ağ yeri,
• âhenk yeri,
• aktarma yeri,
• an yeri,
• aşı yeri,
• ardılış yeri,
• atık yeri,
• atım yeri,
• atış yeri,
• atıştırma yeri,
• av yeri,
• avar yeri,
• bağlantı yeri,
• bakım yeri,
• barhana yeri,
• basım yeri,
• bayram yeri,
• bekleme yeri,
• bellek yeri,
• besi yeri,
• çalım yeri,
• çalışma yeri,
• çıkarma yeri,
• çıkış yeri,
• demir yeri,
• döl yeri,
• ek yeri,
• gem yeri,
• iş yeri,
• köy yeri,
• ot yeri,
• ödeme yeri,
• park yeri,
• pazar yeri,
• piknik yeri,
• satış yeri,
• yönetim yeri,
• yük yeri,
• yükleme yeri,
• ziyaret yeri

Atasözleri

bir şeyin kaplayabileceği boşluk, mekân

• Acıkan ne olsa yer, acıyan ne olsa söyler
• Aç kurt yavrusunu yer
• Ağacı kurt, insanı dert yer
• Ağız yer yüz utanır
• Ahlatın iyisini ayılar yer
• Alçak yer yiğidi hor gösterir
• Armutun iyisini ayılar yer

Deyimler

• adım yerde

Kelime birliktelikleri

• yer bilimi, yer sayısı, yer yerden, yer yuvarlağı

Türetilmiş kavramlar

• yerce, yercik, yerken, yerle, yerli, yerse, yersiz

Çeviriler

bir şeyin kaplayabileceği boşluk, mekan

• Almanca: Platz (de) e
• Arapça: مَكَان‎ (ar) e (mekān)
• Arnavutça: vend (sq) e
• Felemenkçe: plaats (nl)
• Fince: maapallo (fi) , olinpaikka (fi), paikka (fi), sijainti (fi)
• Fransızca: local (fr) e
• İngilizce: place (en), location (en), accommodations (en)
• Karaçay-Balkarca: orun (krc)
• Karakalpakça: jer (kaa)
• Macarca: helyez (hu)
• Osmanlı Türkçesi: یر‎ (ota)
• Rumence: locul (ro)
• Tatarca: cir (tt), urın (tt)

  Kırım Tatarcası: cer (crh)

• Türkmence: orun (tk), ýer (tk)
• Yakutça: сир (sah) (sir)

Ek okumalar

• Vikipedi'de yer

Köken 2

ye + -r

Eylem

yer

1. yemek (eylem) sözcüğünün bildirme kipi geniş zaman basit üçüncü tekil şahıs olumlu çekimi

Zıt anlamlılar

• yemez

Kelime birliktelikleri

• yer yemez

Kaynakça

• Türk Dil Kurumu: "yer"

Azerice

Ad

yer

1. yer

Kırım Tatarcası

Ad

yer

1. toprak
2. yer