yanmak

Türkçe

Eylem

yanmak (üçüncü tekil şahıs geniş zaman çekimi yanar)

1. (kimyasal süreçler) ateş durumuna geçmek, tutuşmak
   • Kömür yandı. Ocaktaki odun yandı.
2. (yangın) birleşimindeki karbon nedeniyle ısı ve ışık yayarak kül olmak
   • Yanan ormanların yerine yeni orman yetiştirilir. - Anayasa
3. ısı, ışık veren bir konuma geçmek
   • Gece oldu, ışıklar yandı, yatsı vakti geldi. - M. Ş. Esendal
4. bütünü veya bir bölümü ateş veya sıcaklığın etkisi ile bozulmak, kömür durumuna geçmek
   • Yemek yandı. Ekmek yandı.
5. ısı etkisiyle vücudun bir yanının yara olması, kızarması veya renginin koyulaşması
   • Ateşe dokundu, eli yandı. Güneşten kolları yandı.
6. vücut veya nesnelerin ısısının artması
   • Ateşler içinde, günlerce titreyerek yanar. - Y. Z. Ortaç
   • Odamız yaz günleri çinko damın altında yanar durur. - O. V. Kanık
7. parlamak, parıldamak
   • Birkaç batarya top, kızgın güneş altında pırıl pırıl yanıyor. - F. R. Atay
8. birtakım etmenlerin etkisiyle işe yaramaz duruma gelmek
   • Kumaş boyadan yanmış. Ekinler dondan yanmış.
9. yanık acısına benzer bir acı duymak
   • Boğazım yanıyor. Biberden ağzım yandı.
10. çok istemek, çabalamak
    • Çocuklar, kendilerini beğendirmek için yanıyorlar. - R. N. Güntekin
11. çok üzülmek
    • Bu yaz tatil yapamayacağıma yanıyorum.
12. çok sevmek, büyük bir aşk ile sevmek
13. hükümsüz kalmak, değerini yitirmek
    • Ayfer Tunç, 2018 Âşıklar Delidir ya da Yazı Tura, sayfa 67 , Can Yayınları

      "Ben yokken, Sedef'in biriktirdiği miller yanmasın diye Kıbrıs'a gitmişler."

14. zarara, kötülüğe uğramak
    • Maazallah! Birimize kitaptan rastgele bir şey soracak olsa yandığımız gündü. - H. Taner
15. çocuk oyunlarında oyun dışı kalmak
16. bir bir sıralamak, dile getirmek, dert dökmek, anlatmak
    • Yazı yazmak, hayatımı anlatmak, kalbimi dökmek ihtiyacıyla yanıyorum. - S. M. Alus

Deyimler

canı yanmak, midesi yanmak, par par yanmak, sütten ağzı yanmak

Çeviriler

çeviriler

• Eski Türkçe: köymek‎ (otk) (köymek), köyürmek‎ (otk) (köyürmek), örtenmek‎ (otk) (örtenmek), ütülmek‎ (otk) (ütülmek)
• Fince: liekehtiä (fi), palaa (fi)
• Fransızca: brûler (fr)
• İngilizce: burn (en)
• İsveççe: brinna (sv)
• Kırgızca: küyüü (ky)
• Kırım Tatarca: canmaq (crh), yanmaq (crh)
• Türkmence: köýmek (tk)

Kaynakça

• Türk Dil Kurumuna göre "yanmak" maddesi