arı

Ayrıca bakınız: -ari, ARI, Arı, Ari, Ári, ari, arí, arī, ári, àrì

Türkçe

Haftanın sözcüğü – 2006, 39. hafta

Köken 1

ar + -ı

Söyleniş

• IPA^(anahtar): /a.ˈɾɯ/

• Ses

  (dosya)

• Heceleme: a‧rı

Ad

arı

1. ar (ad) sözcüğünün çekimi:
   1. belirtme tekil
   2. üçüncü tekil şahıs iyelik tekil
   3. üçüncü çoğul şahıs iyelik tekil

Köken 2

Türkçe

Ad

arı (belirtme hâli arıyı, çoğulu arılar) arı -sı

Polen toplayan bir arı

1. (arıcılık, zar kanatlılar) zar kanatlılardan olup tüylü, bal ve bal mumu yapan, iğnesiyle sokan, iki kanatlı uçan böcek

Çekimleme

arı adının çekimi

		tekil	çoğul
yalın		arı	arılar
belirtme		arıyı	arıları
yönelme		arıya	arılara
bulunma		arıda	arılarda
ayrılma		arıdan	arılardan
tamlayan		arının	arıların
iyelik
		tekil	çoğul
1. tekil	yalın	arım	arılarım
	belirtme	arımı	arılarımı
	yönelme	arıma	arılarıma
	bulunma	arımda	arılarımda
	ayrılma	arımdan	arılarımdan
	tamlayan	arımın	arılarımın
2. tekil	yalın	arın	arıların
	belirtme	arını	arılarını
	yönelme	arına	arılarına
	bulunma	arında	arılarında
	ayrılma	arından	arılarından
	tamlayan	arının	arılarının
3. tekil	yalın	arısı	arıları
	belirtme	arısını	arılarını
	yönelme	arısına	arılarına
	bulunma	arısında	arılarında
	ayrılma	arısından	arılarından
	tamlayan	arısının	arılarının
1. çoğul	yalın	arımız	arılarımız
	belirtme	arımızı	arılarımızı
	yönelme	arımıza	arılarımıza
	bulunma	arımızda	arılarımızda
	ayrılma	arımızdan	arılarımızdan
	tamlayan	arımızın	arılarımızın
2. çoğul	yalın	arınız	arılarınız
	belirtme	arınızı	arılarınızı
	yönelme	arınıza	arılarınıza
	bulunma	arınızda	arılarınızda
	ayrılma	arınızdan	arılarınızdan
	tamlayan	arınızın	arılarınızın
3. çoğul	yalın	arısı arıları
	belirtme	arısını arılarını
	yönelme	arısına arılarına
	bulunma	arısında arılarında
	ayrılma	arısından arılarından
	tamlayan	arısının arılarının

Bilimsel adı

• Apis mellifica

Üst kavramlar

• zar kanatlı

Alt kavramlar

• ağaç arısı, ana arı, arı beyi, bal arısı, erkek arı, işçi arı, kraliçe arı, oğul arısı, yaprak arısı

Deyimler

arı gibi, arı gibi çalışkan, arı kovanı gibi işlemek, arı kovanına çöp sokmak, arı sürüsü gibi oğul arısı

Kelime birliktelikleri

• arı biti, arı dalağı, arı dili, arı kovanı, arı kuşu, arı şahini, arı yumağı, eşek arısı, yaban arısı

Türetilmiş kavramlar

• arıca, arıcı, arıcık, arıcılık, arılı, arısız, arıyken, arıyla, arıysa

İlgili kelimeler

• arı sütü, bal, kovan, oğul, petek, polen

Çeviriler

zar kanatlılar

• Abazaca: щха (abq) (š̍xā)
• Afrikanca: by (af)
• Almanca: Biene (de) d
• Altayca: адару (alt) (adaru)
• Aragonca: abella (an)
• Arapça: نَحْلَة‎ (ar) d (naḥle)
• Arnavutça: bletë (sq)
• Asturyasça: abeya (ast)
• Aymaraca: mamuraya (ay)
• Azerice: arı (az)
• Baskça: erle (eu)
• Bengalce: েমৗমািছ (bn) (emôৗmaich)
• Bretonca: gwenanenn (br)
• Bulgarca: пчела (bg) (pčela)
• Calo dili: jernimachí
• Çekçe: včela (cs)
• Çince: 蜜蜂 (zh) [mifeng]
• Danca: bi (da)
• Esperanto dili: abelo (eo)
• Estonca: mesilane (et)
• Evenki dili: ётыла (jotila)
• Faroe dili: býfluga (fo)
• Farsça: زنبور عسل‎ (fa), زنبور‎ (fa)
• Felemenkçe: bij (nl)
• Fince: mehiläinen (fi)
• Fransızca: abeille (fr), abeille domestique (fr), mouche à miel (fr)
• Friuli dili: âf (fur)
• Frizce: bij (fy)
• Gagavuzca: arı (gag)
• Galce: gwenynen (cy)
• Galiçyaca: abella (gl)
• Guarani dili: kava (gn)
• Gucaratça: મધુમાખી (gu) (madhumākhī)
• Gürcüce: ფუტკარი (ka) (puṭḳari)
• Hawaii dili: meli (haw)
• Hırvatça: pčela (sh)
• Hintçe: मधुमक्खी (hi) (madhumakkhī)
• İbranice: דבורה‎ (he) [dvora], אב'יז'ון‎ (he)
• İngilizce: bee (en), honeybee (en)
• İrlandaca: beach (ga)
• İspanyolca: abeja (es)

  Yahudi İspanyolcası: avijon (lad)

• İsveççe: bi (sv)
• İtalyanca: ape (it), ape domestica (it), ape operaia (it)
• İzlandaca: býfluga (is), bý (is)
• Japonca: 蜂 (ja), はち (ja) [hachi], ほう (ja) [hō]
• Karaçay-Balkarca: haşak çibin (krc)
• Katalanca: abella (ca)
• Kazakça: ара (kk) (ara)
• Korece: 꿀벌 (ko) (kkulbeol)
• Korsikaca: apa (co)
• Lao dili: ເຜິ້ງ (lo) (phœng)
• Lapça:

  Kuzey Lapça: mieđašeatni (se)

• Latince: apis (la)
• Lehçe: pszczoła (pl)
• Letonca: bite (lv)
• Limburgca: bie (li)
• Litvanca: bitė (lt)
• Lombartça: avicc (lmo)
• Maasai dili: oloturoi (mas)
• Macarca: méh (hu)
• Malgaşça: tantely (mg)
• Mapudungun dili: zujiñ (arn)
• Marathi dili: मधमाशी (mr) (madhmāśī)
• Norveççe: bie (no)
• Oksitanca: abelha (oc)
• Pencapça: ਮਧੁ ਮਕ੍ਖੀ (pa) (madhu makkhī)
• Portekizce: abelha (pt)
• Rapanui dili: manu meri (rap)
• Rumence: albină (ro)
• Rusça: пчела (ru) (pçela)
• Sarduca: abi (sc), abe (sc)
• Sanskritçe: मधूक (sa) (madhūka)
• Savahili dili: nyuki (sw)
• Sırpça: пчела (sh)
• Slovakça: včela (sk)
• Slovence: čebela (sl)
• Şorca: аары [aarı]
• Tabasaran dili: арф (arf)
• Tatarca: bal qortı (tt), şöpşä (tt), umarta qortı (tt)

  Kırım Tatarcası: balqurt (crh)

• Türkmence: ary (tk), bal arysy (tk)
• Tuvaca: ары (tyv) (arı)
• Ukraynaca: бджола (uk) (bdžola)
• Yahudi Almancası: bin‎ (yi) (bin)
• Yunanca: μέλισσα (el) (mélissa)

Ön ad

arı (karşılaştırma daha arı, üstünlük en arı)

1. günahsız
2. yabancı şeylerden arınmış, katışıksız, saf
3. (hijyen) kalıntısız ve katışıksız olan
4. (kimya) kimyevî maddenin yabancı maddeciklerden arınmış vasfı

Eş anlamlılar

• (hijyen): sade
• (kimya): katışıksız, temiz
• (saf): halis

Karşıt anlamlılar

• (arınmış, temiz): bozulmuş
• (hijyen): kirli, pis
• (saf): günahkâr

Sözcük birliktelikleri

• (hijyen): arı kil
• (saf): arı sil, eteği arı

Çeviriler

katışkısız, sâde

• Almanca: rein (de)
• Azerice: arı (az)
• Fince: puhdas (fi), hygieeninen (fi), kemiallisesti puhdas (fi)
• Fransızca: pur (fr)
• İngilizce: clean (en), pure (en)
• İspanyolca: limpio (es)
• İsveççe: ren (sv)
• İtalyanca: pulito (it)
• Kürtçe: paqij (ku)
• Norveççe: rein (no)
• Portekizce: cândido (pt)
• Rusça: чистый (ru) (çistıy)

Kaynakça

• Türk Dil Kurumuna göre "arı" maddesi

Atasözleri

• Arı bal alacak çiçeği bilir,
• Arı gibi eri olanın dağ kadar yeri olur,
• Arı kızdıranı sokar,
• Arı, bal alacak çiçeği bilir,
• Arı, bey olan kovana üşer,
• Çanakta balın olsun, Yemen'den arı gelir

Azerice

Ad

arı

1. (arıcılık, zar kanatlılar) arı

Ön ad

arı

1. arı

Gagavuzca

Köken

Eski Türkçe arygh

Ad

arı

1. (arıcılık, zar kanatlılar) arı

Kaynakça

• Etymological Dictionaries - Andras Rajki

Karaçay-Balkarca

Bu sözcüğün, biçim ve içerik olarak Vikisözlük standartlarına ulaşması için elden geçirilmesi gerekmektedir.

Madde düzenleme ve Vikisözlük standartları ile ilgili bilgi
Bu sözcükte ayrıca şu sorunlar da bulunmaktadır:

• Bu söz(cük), ait olduğu dilin kullandığı Karaçay-Balkarca alfabesinde yazılmamıştır.

Düzenleme yapıldıktan sonra bu not silinmelidir.

Ad

1. o tarafa
2. oraya doğru

Eylem

1. bitap düşmek, yorulmak

Kumanca

Ad

arı

1. buradan itibaren